2014
Urteko artxiboa 307 artikulu
Amaia Portugal Abiatzear da Argiaren Nazioarteko Urtea. Besteak beste, Optikaren liburuak mila urte bete dituela ospatzeko balioko du, bai eta Ibn al-Haytham bere egileak zientziari egindako ekarpen handia goraipatzeko ere. “Argiak bizitza ematen digu fotosintesiaren bitartez; denboran atzerantz begiratzeko aukera […]
Zientziaren dibulgazioa euskaraz. Lekuz kanpo gaude? (I)
Lehiaketak lortu duen irismenak gogoeta egitera eraman nau; izan ere, 2014. urtea benetan oparoa izan da euskara bidezko zientzia-dibulgazioari dagokionez. Horrek etorkizunari ilusioz begiratzeko itxaropena eman behar digu. Euskaldunok kultura zientifikoa gizarteratzeko masa kritiko garrantzitsua eta egokia dugu, zalantzarik gabe […]
Izar masiboen heriotzaren sekretuak argitzen
UPV/EHU, Ikerbasque eta CSICen partaidetza duen nazioarteko partzuergo batek hiru supernoba eta horiei dagozkien gamma-izpien leherketen (Gamma-Ray Bursts edo GRB, ingeleseko sigletan) ikerketa gauzatu du. Gamma-izpien leherketak edo GRB gamma erradiazio-distira motz eta bizi batzuk dira, gutxi gorabehera egunean hiru […]
Asteon zientzia begi-bistan #39
Asteon Interneten jorratu diren zientzia-gaien laburpena. Begirada bat emango diogu?. “Esan esan beharrekoak, niri bost!” dirudi dioela argazkiko azeri polarrak. Bost, sei edo zazpi, gaur igandea da eta zientzia-gaien errepasoa egingo dugu, laguntxo. Ez dugu zorterik izan Espainiako Gabonetako loteriaren […]
Ezjakintasunaren kartografia #45
Mapping Ignorance blogean hainbat artikulu interesgarri argitaratu dira. Hona hemen asteon plazaratu diren artikuluen laburpena. Aseguru merkatuak eraginkorrak izatetik urrun daude. Nola egituratu beharko litzateke osasunaren zaintzaren sistema? Zein da estatuak jokatu beharko lukeen papera? Nola aldatzen ari da estatuaren […]
Magdalena Mouján (1926-2005): Argentinako matematikari gutarra
Uxune Martinez Haren aitonaren bertso batetik abiatuta, Magdalena Mouján Otaño matematikari argentinarrak “Gu ta gutarrak” zientzia-fikziozko ipuina idatzi zuen. Hau da, egun, etxean “beltxa” ezizena jarri zioten matematikari distiratsuaren lanik ezagunena. Matematikan doktorea zen emakume honek letrak, zenbakiak eta euskal […]
Berraurkikuntzaren zientzia
Mariajo Moreno Zientzia ezinbestekoa da gizarteak aurrera egin dezan. Izan ere, “zientziaren aurrerapenak” esan ohi da behin eta berriz, baina batzuetan, aurrera egin ahal izateko, atzera egin behar da apur batean, aurkikuntza berriak ez baitira beti informazio berriek sortuak. Urrunera […]
Noraezean edo bide onetik ibiltzearen arteko aldea
Amaia Portugal Londresko University Collegeko zenbait ikertzailek ikusi dutenez, garuneko eremu zehatz batek aktibitate handia du norabait iristeko zer bide hartu erabakitzen ari garen unean. Kortex entorrinala da eremu hori, gure burua kokatzeaz arduratzen den burmuineko zati berbera. Aurtengo Fisiologiako […]
Ia seguru hemen ezetz
Javier Duoandikoetxea Aritz eta Beñat Donostiako autobus batera sartu dira. Lekua hartzera doazenean konturatu dira bidaiari batek guardasol bat utzi duela ahaztuta. —Itzuli egingo diogu, —esan du Aritzek. —Itzuli? Ez dakizu eta norena den, —erantzun dio Beñatek. —Saiatuko naiz. Etxera […]
Ametzagainako silexak asko daki lehen gizakietaz
Donostiako Ametzagaina parkea 2010eko maiatzean inauguratu zuten. Intxaurrondo, Loiola eta Martutene auzoen artean kokatua dago eta guztira 39 hektareaz osatuta dago. Bertan, Goi Paleolitoko cromagnon gizakiek euren kanpamenduak jarri zituzten pare bat milurtekoz, aire zabaleko aztarnategiko hondarrek agerian uzten duten […]