Uxue Razkin Eboluzioa 99 milioi urteko anbar-zati batean aurkitu dute dinosauro baten garezurra. Oculudentavis khaungraae deitu diote, eta kolibri baten neurrikoa da eta topatu duten dinosauro txikiena da, hain zuzen. Elhuyar aldizkariak azaltzen duenez, garezurra 7,1 mm luze da eta oso begi-zulo handia du. Badirudi begi-nini txikia zuela eta hortik ondorioztatu dute egunekoa zela. Dinosauro honen ezaugarri gehiago […]
Itziar Garate Aurreko artikuluan, Eguzki Sistemak gaur egun dituen ezaugarriak laburbildu ondoren, eta protoizar baten inguruan disko protoplanetario bat nola eratzen den ikusi ondoren, oraingo honetan bi planeta multzo nagusiak (lurtarrak eta gasezkoak) nola eratu ziren aztertuko dugu, eta baita Eguzki Sistemaren etorkizuna aurresaten saiatuko. Planeten sorrera Elementu bat gas eran edo solido (hauts) egoeran existitzea izar-hodeiak barnean duen […]
Uxue Razkin Biologia Baleek zuri-beltzean eta gardentasun oso txikiarekin ikusten dutela ondorioztatu du UPV/EHUko Elena Vecino Biologiako eta Histologiako katedradunak eta haren taldeak. Iaz Sopelan agertu zen balearen begia izan dute ikergai. Euren helburua hasieratik izan zen jakitea nola funtzionatzen duen balearen begiak. “Ikusi duguna da balearen begiak nola funtzionatzen duen glaukomarekiko, egokitzapenarekiko, eta nola ikusten duen”, azaldu du Vecinok […]
Itziar Garate Astronomia modernoaren oinarrizko galderetako bat da Eguzki Sistemaren eta bertako planeten sorrera nola gertatu zen. Aspaldidanik izan du gizakiak horren jakin-mina, azken finean gure jatorriari buruzko galdera baita: ezin dugu Lurrean bizia nola sortu zen guztiz ulertu Lurra bera nola eratu zen jakin gabe. Gaur egun, Eguzki Sistema ez ezik, beste sistema planetario batzuk ere ezagutzen ditugu. Merkurio, […]
Uxue Razkin Ingurumena Esteban Abad Holgado CSICeko kimikaria elkarrizketatu dute Berrian, Zaldibarko luiziaren harira. Zabortegiko suteetako kearen bidez airera zabaldu diren partikulak (dioxinak eta furanoak) kezka dira. Horiei buruz hitz egin du adituak: “Toxikoak dira; kontrolatu egin behar dira maila apaletan ere. OME Osasunerako Mundu Erakundeak berak esana du minbizia eragiten dutela; disruptore endokrino ere badira”. Halere, kimikariak […]
Uxue Razkin Medikuntza Azken urteetan, modan jarri da proteina asko dituzten dietak. Horren harira, publikatu den ikerketa batean ikusi dute dieta horiek arterietan plaken pilatzea eragiten dutela. Testuan azaltzen digutenez, proteina maila altu hauek odolean zenbait aminoazidoren kopuruak handitzen dituzte, eta horrek sistema immuneko zelula makrofagoak akabatzen dituzte. Horren ondorioz, arteriak estutzen dira eta kasurik larrienetan, guztiz buxatzeko […]
Uxue Razkin Astrofisika Daniel K. Inouye Eguzki Teleskopio berriak Eguzkiaren azala aurrekaririk gabeko xehetasunez lehen irudiak eman ditu. Elhuyar aldizkarian azaltzen digutenez, irudian ikusten diren gelaxkak Eguzkiaren plasma-burbuilak dira. Gelaxka bakoitzak Iberiar penintsulako neurria duela adierazi du National Science Foundation-ek. Estatistika Diru zorro bat kaletik topatzen badugu, jabeari itzuliko genioke? Eta berdin itzuliko genioke diru zorroa hutsik edo […]
Uxue Razkin Pedagogia Etorkizuneko zientzia bermatzeko beharrezkoa da zientzia-bokazioak sortzea. Horretarako, zientziaren irakaskuntza esperimentazioari lotuta egon behar da. Azken hamarkadetan, ordea, jarduera ez-interaktiboak proposatu dira. Badira ere metodologia esperimentalak proposatu dituztenak. Baina laborategian ematen duten denboraren zatirik handiena behaketak eta neurketak egiten igarotzen dute eta ez dute, aldiz, hipotesiak formulatzeko, esperimentuak diseinatzeko eta galderak planteatzeko denborarik. Paleontologia Geneen transmisioen kateri […]
Uxue Razkin Astrofisika NASAko ikertzaileek Marteko goiko atmosferan izaten diren haizeen mapa osatu dute, MAVEN zundak eskuratutako datuei esker. Hain zuzen, haizeen norabidea eta indarra zehaztu dute. Honen harira, Marteko zirkulazio-patroiak Lurrarenak baino sinpleagoak dira eta egonkorragoak direla ikusi dute. Ikertzaileek sorpresa hartu dute ikusi dutenean denbora gutxian oso aldagarriak direla haize horiek: epe luzera egonkorrak dira baina, epe […]
Juanma Gallego MAVEN zundak eskuratutako datuetan abiatuta, NASAko ikertzaileek Marteko goiko atmosferan izaten diren haizeen norabidea eta indarra zehazteko modua izan dute. Lurrarenak baino sinpleagoak direla ikusi dute, eta egonkorragoak. Espazioaren esplorazioari buruz ari garenean, askotan suposatutzat ematen dugu goi mailako teknologiez eta protokolo zuhurrez betetako mundua dela, eta hala da gehienetan. Baina hasiera-hasieratik ezustekoek eta azken orduko aldaketek ere […]
