fisika
Etiketen artxiboa 565 artikulu
Duela 13.800 urte inguru, kosmos osoa energia bola txiki, trinko eta bero batek osatzen zuen, eta, bat-batean, bolak eztanda egin zuen. Eta horrelaxe hasi zen dena, Big Bangari buruzko historia zientifiko estandarraren arabera. Teoria hori 1920. urtean plazaratu zen lehen […]
Asteon zientzia begi-bistan #499
Matematika Informatikari talde batek CVM izeneko algoritmo berritzaile bat garatu du, datu-fluxu bateko elementu bakarren kopurua modu eraginkorrean zenbatesteko. Ausazkotasuna erabiliz, algoritmoak aukera ematen du elementuak zerrenda luzeetan zenbatzeko, Facebookeko erabiltzaileak edo testu bateko hitzak, adibidez, elementu guztiak gogoratu behar […]
Eta hutsean argiaren abiadura askoz ere txikiagoa balitz?
Bada, erlatibitatea gupidagabea izango litzateke… Gure unibertsoan, argiak hutsean duen abiadura 300.000 km/s-koa da. Baina demagun 50 km/h-ko dela soilik. Kasu horretan, gure pertzepzioa asko aldatuko litzateke. 25 km/h-ko abiaduran joatea (bizikleta baten gainean, adibidez) nahikoa litzateke efektu erlatibistak somatzeko […]
Sofoiak, edo nola zabaldu unibertsoa
Teoria horri heltzera ausartu den gutxienetako bat Liu Cixin idazle txinatarra izan da, El recuerdo del pasado de la Tierra (Lurraren iraganaren oroitzapena) trilogian. Obra hori Hiru gorputzen trilogia gisa ezagunagoa da, eta bigarren aldiz egokitu berri dute pantaila handietara […]
Ezjakintasunaren kartografia #505
Badirudi erreguladore epigenetiko bat dela leuzemia-zelulak mantentzearen arduraduna. Eta orain badakigu nola egiten duen. PHF6 maintains acute myeloid leukemia via regulating NF-κB signaling pathway por Marta Irigoyen. Ez al litzateke ezinhobea izango lehortea duten leku hezeetan, Saudi Arabiako kostaldean adibidez […]
Kiñuren begirada: neutrinoak
Azken aldian geroz eta gehiago entzuten da “neutrino” hitza. Zer dira neutrinoak? Non daude eta nolakoak dira? Galdera hauek erantzungo dizkigu gaurkoan Kiñu kirikinoak. Neutrinoak masa oso txikiko eta kargarik gabeko partikulak dira. Ia argiaren abiaduran bidaiatzen dute eta oso […]
Nire sailean hori ez da gertatzen (edo zelan justifikatu ezer ez egitea)
Gizonak fisikan Azterlan batean, Melissa Dancyk eta Apriel K. Hodarik elkarrizketak egin zizkieten gizonezko zenbait fisikariri, eta agerian geratu zen zientzialari haiek beren diskurtso berdin zaleak baliogabetzen zituzten arau sexistei eusten zietela. Ikerketan argi geratu zen goi mailako hezkuntza jaso […]
Ezjakintasunaren kartografia #498
UPV/EHUn azken belaunaldiko ioi-iturri bat eraiki da, gas desberdinak erabil ditzakeena. Aplikazio zientifikoak, industrialak eta biomedikoak ditu. New multispecies compact ion source and efficient experimental proton beam characterization Victor Etxebarria haurraren gurasoetako baten eskutik. Partikula birtualak behagarri bihur daitezke. Horretarako […]
Asteon zientzia begi-bistan #490
Zientziaren komunikazioa Ekainaren 4an, Bilbon, Generoa eta zientziaren komunikazioaren bigarren edizioa ospatu zen. Hainbat profesionalek parte hartu zuten, eta agerian geratu zen genero-ikuspegia duen komunikazioa egiteko beharra. Zientzia-komunikazioak estrategiaz aldatu behar du, praktika profesionala eta irakaskuntza-praktika berrikusi behar ditu, azken […]
Einstein: Jauzi kuantikoa
Patenteen Bernako bulegoan teknikari ibili zen hasiera batean, eta bertan aztertu behar zituen patenteetako askok denbora neurtzeko balio zuten. Horrek zer pentsatua eman zion denboraren inguruan. Gerora, zientzialari entzutetsua bilakatu zen benetan. Masa eta energia lotzen dituen ekuazio ezagunaren egilea […]