zientziaren_historia Archives

Javier Duoandikoetxea Urtero bezala, aurten ere Oslo galaz jantzi zen maiatzean Abel sariaren emate-ekitaldia ospatzeko. Une nagusia maiatzaren 24an izan zen, egun horretan hartu baitzuen Andrew Wiles matematikari britaniarrak 2016ko Abel saria Haakon Printzearen eskutik. Cambridge, 1993ko ekainaren 23a Andrew […]

David Brizuela Antzinako zibilizazio gehienen aburuz, denbora ziklikoa da. Mito asko aurki daitezke historian zehar munduaren amaiera iragartzen dutenak, eta amaieraren ondoren birsortuko dela aurresaten dutenak, ziklo berri bati hasiera emateko. Ziklo haiek infinituraino errepikatuko lirateke behin eta berriro. Greziar […]

César Tomé López Walter Cannon fisiologoak erabili zuen homeostasi terminoa 1926an, gorputzaren barruko egoera geldikorrak mantentzen dituzten erreakzio fisiologiko koordinatuak izendatzeko. Hitz berri eta zehatz bat beharrezkoa zela uste zuen, bi hauek bereizteko: batetik, organismo bizien sistemen konplexutasuna, organo ezberdinen […]

Koldo Garcia Genetikaren historia jorratu dugun ataletan esanda daukagu hainbat ikertzailek jaso dutela Nobel Saria, batez ere Medikuntza eta Fisiologia Saria. Izan ere, genetika da arlorik sarituena Medikuntza eta Fisiologia Nobel sarietan, 2015 urtera arte 48 saritu baitira. Artikuluaren bukaerako […]

César Tomé López Litekeena da funtsezko ideia zientifiko gutxik izatea termodinamikaren bigarren legeak baino formulazio gehiago. Ludwig Boltzmann-ena ez da gehiegi erabili, baina esaldi bakarrean gordetzen du muina; Josiah Willard Gibbs-en hitzak parafraseatuz, esan zuen: “Entropia ez-konpentsatuki txikitzeko ezinezkotasuna inprobabilitate […]

César Tomé López XIX. mendearen zati handienean zehar, gorputzean sartzen diren elikagaiak eta ateratzen diren deskonposizioaren produktuak konektatzen dituzten tarteko erreakzio kimikoak definitzeko ahaleginak egin ziren; alta, inplikatutako substantzien ezaugarri kimikoen ezagutzan oinarritutako usteak baino ez ziren. Stoffwechsel-aren ikerketa esperimentaletan […]

César Tomé López Metabolismoa da organismo bizietan etengabe gertatzen diren aldaketa kimikoen multzoa, zeinari esker elikagaietatik energia eta molekula sinpleak lortzen diren, eta horietatik molekula konplexuak sintetizatzen. Mediku hipokratikoek “egosketa” esaten zioten elikagaiak gorputzaren humore bihurtzeari, sukaldaritzarekin analogia eginez. Analogia […]

César Tomé López Antzinako Grezian aurrekariak bila badaitezke ere, zehatzagoa da esatea XVIII. mendeko bigarren zatian eztabaidatu zela lehen aldiz gaur egun biologian eboluzioa deitzen dugunaz. Nahiz eta ez izan hitz hauexek erabilita, XVIII. mendean azaldu zen lehenbizikoz izaki bizidun […]

César Tomé López XIX. mende hasieran urrats erabakigarriak eman ziren ondoren Gauss-ek ez-euklidear izendatuko zituen geometriak matematikoki eraikitzeko prozesuan. Hain zuzen, Carl Friedrich Gaussek berak 1813an eta Ferdinand Karl Schweikart-ek 1818an, bakoitzak bere aldetik, geometria mota horren oinarrizko ideiak garatu […]

Uxune Martinez Historiak erakutsi digu, Euskal Herrian gaztelania izan zela nagusi goi-mailako produkzioaren ekoizpenean gerraurretik. Hala ere, euskaraz ere egin izan dira lanak. XVI. eta XVII. mendeetan herritar gehienak euskaldun elebakarrak ziren. Elizak ondo zekien herritarren artean doktrina zabaltzeko ezinbestekoa […]

Hurrengo ekitaldiak

Ciencia Clip 2021, 12 eta 18 urte bitarteko ikasleentzako bideo zientifikoen lehiaketa

Otsailaren 15ean zabaltzen da Ciencia Clip lehiaketaren seigarren edizioan izena emateko epea, bigarren hezkuntzako, batxilergoko eta lanbide heziketako ikasleei zuzendutako zientziari buruzko bideoen lehiaketa. Lehiaketaren helburu nagusia, EHUko Kultura Zientifikoko Katedrak antolatua, gazteenen artean zientzia eta teknologiarekiko jakin-mina sustatzea da. Lehiaketak, bost urteko ibilbidean, 2 997 parte-hartzaileren 1 788 bideoen…

2021eko otsailaren 15a — 2021eko maiatzaren 16a

Ciencia Clip webgunea

Ahots sintetiko pertsonalizatuak, ahotsa galdu dutenei hitza emateko

Gure ahotsa ordezkatzeko aukera dago? Utopia dirudien arren, aurrerapen teknologikoen harira pentsa liteke, etorkizunean, ahotsa galdu duten pertsonek berriz ere hitz egin eta komunikatzeko aukera izango dutela ahots sintetikoen bitartez. Ahots sintetikoa deritzon sistema uste baino metodo ohikoagoa da. Azken urteotan, ahots artifizialak agertuz joan dira hainbat zerbitzutan: aireportuan, hurrengo…

2021eko apirilaren 21a

Bidebarrieta Liburutegia

Bidebarrieta, 4, Bilbo