Atalaren araberako artxiboa: Emakumeak zientzian

Eduardo Angulo
Julián de Zulueta y Cebrián Madrilen jaio zen 1918.ean, eta lan-bizitzaren parte handi bat eman zuen malariaren aurka borrokatzen, nazioarteko erakundeetan mediku gisa arituz. Antonio de Zuluetaren iloba zen. Antonio de Zulueta zoologoa izan zen Darwinek 1921ean plazaratu zuen On the origin of Species gaztelaniara hobekien itzuli duena. Juan de Zulueta 1952.ean Nazioarteko Osasun Erakundean sartu eta […]

Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Nagore Elu Arantzamendi batxilergoan hasi zen bideratzen gaur egun bere denboraren zati handiena hartzen dion jarduerara: ikerketa. Dioenez, garai hartan oso gustuko zuen biologia: “Giza gorputzak nola funtzionatzen zuen jakin nahi nuen. Horrek piztu zidan jakin-mina, eta Medikuntza edo halako zerbait ikastea nuen buruan”.
Ez zen mediku egin, ordea. Unibertsitateko ikasketak aukeratzeko garaia iritsi zitzaionean, […]

Ziortza Guezuraga Lucy Willsek egun ezinbestekoa den azido folikoa aurkitu zuen, haurdunaldian anemia makrozitikoa sendatu eta prebenitzeko nutrizio-osagaia.
Haurdunaldian zeharreko anemia makrozitikoaren ikerketan Lucy Wills hematologoak faktore nutrizional bat aurkitu zuen legamian, anemia hori prebenitu ez ezik, lehengoratu egiten zuena.
Legamiaren osagaietako batek gaitz hori sendatu eta prebenitzen zuela deskubritu arren, Willsek ez zuen azido folikoa identifikatu, 1941. urtera […]

Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Nerea López Salas ingeniaria, irakaslea eta ikertzailea da. Beste ezer esan ezean, batek pentsa lezake ingeniaritza alorrean dabilela ikertzen, baina ez, hezkuntzan dabil. Azaldu duenez, ingeniaritza ikasi zuen, eta, jarraian, Bigarren Hezkuntzako irakasle izateko masterra egin zuen. Mondragon Unibertsitatean irakasle-lanetan hasi, eta orduan sortu zitzaion hezkuntzan ikertzeko gogoa: “Ordura arte, nahiko urrun izan nuen hezkuntza […]

Uxue Razkin 2009. urtean, bi emakume zientzialarik lortu zuten Medikuntza eta Fisiologiako Nobel saria. Ez da zientziaren historian halakorik errepikatu: Carol Greider eta Elizabeth Blackburnek Jack W. Szostakekin partekatu zuten saria; telomeroek kromosomak babesteko funtzioa zutela ikusi, eta Telomerasa entzima aurkitu eta identifikatu zutelako, hain zuzen.
Telomeroak kromosomen muturretan dauden egiturak dira. Horien helburua da kromosomen egituraren osotasuna bermatzea […]

Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Itziar Urizar Arenaza mailaz maila iritsi da Biokimikan ikertzera: lehenik hiru urte Biologia ikasten, bi urte gehiago Biokimikako adarrean, lizentziatura lortu, ondoren masterra, eta orain, tesia. Hain zuzen, tesiaren azken txanpan dabil buru-belarri, eta hala aitortu du: “Nire bizitza tesia da orain”.
Hala ere, agerikoa da gustura dabilela, eta haren hitzek ere hala dela berretsi […]

Uxue Razkin 80ko hamarkadan Ada Yonath israeldarrak argitu zituen erribosomaren egitura eta bere izaeran parte hartzen duten mekanismoak; hala nola, proteinen biosintesia. Bakterioen erribosometan oinarritu zuen bere ikerketa. Ildo horri jarraiki, antibiotikoak aukeratzeko oinarri estrukturala argitu zuen. Horrela, bide berri bat ireki zuen antibiotikoak patogenoen erribosomari zuzenean eragiteko, antibiotikoen erresistentziari kontra eginez.
Tortolosa baten itxura dute erribosomek lehen begi-kolpean. Barruan, […]

Uxue Razkin Ezagutzen ez dugun espazioan gaude. Zaila, korapilatsua da inguratzen gaituena, armiarma baten sarean gaudela iruditzen zaigu. Bat-batean, irudia beltzera urtu egiten da. Zerbait ezagutzen ez denean, itsu bihurtzea bezalakoa da. Ez dakigu nora joan, ez dakigu zein bide den aukeratu behar duguna. Pista moduko batzuk behar genituzke, horiek ibilbide zuzena argitu dezaten. Bada, horri guztiari erantzuna emateko gizakiok […]

Emakumeen Nazioarteko Eguna bereziki errebindikazioz jantzia datorkigu aurten. “Berdintasuna ikasi egiten da. Irakatsi berdintasuna” da 2018ko martxorako Emakundek, Emakumearen Euskal Erakundea, proposatutako leloa. Baina berdintasuna ikasteko irakatsi ere egin behar da. Irakatsi eta ikasi bide ditugula, proposamen txiki bat daukagu gaurko. Sasoi guztietako bederatzi emakume zientzialari aurkezten dizkizuegu jarraian eta hauek nortzuk diren ezagutzera gonbidatzen zaituztegu. Bederatzi […]

Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Duela gutxi aurkeztu ditu Izaro Goienetxea Urkizuk bere orain arteko lanaren emaitzak. BertsoBot robot bertsolariaren proiektuaren barruan plazaratu ditu, baina argi utzi du Goienetxeak bere lanaren helburua ez dela izan robota bertsotan jartzea, baizik eta musika-sorkuntza automatikoko eta musika sailkatzeko metodo bana sortzea.
Horra iristeko egin duen bidea “nahiko naturala” izan dela onartu du Goienetxeak. […]