Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

Kultura Zientifikoko Katedra

Quanta Magazine

Kategorien artxiboa 46 artikulu

Simons Foundation-ek argitaratzen duen Quanta Magazine aldizkariko artikuluen hautaketa. Quanta Magazinek fisikaren, matematikaren, biologiaren eta informatikaren garapenari buruzko gaiak jorratzen ditu eta argitaletxearekin egindako hitzarmen bati esker itzuli dira artikuluak.

Nola aurkitu zituen Hans Bethe-k teoria kuantiko perfektuak?

fisika fisika kuantikoa

1982an, bazirudien fisikari kuantikoak materiaren sekretu guztiak ebaztear zeudela. Walter Gordon ikertzaile alemaniarrak unibertsoko atomo sinpleenari, hidrogeno atomoari, mekanika kuantikoaren teoria emergentea aplikatu zion, eta nola jokatzen zuen deskubritu zuen. Horren ondoren atomo guztiak menderatuko zituela zirudien. Baina ez zen […]

Beroak korapilatze kuantikoa suntsitzen du

fisika

Duela ia mende bat, Erwin Schrödinger fisikariak mundu kuantikoaren berezitasun batera bideratu zuen arreta, eta, ordutik, ikertzaileak txundituta eta nahasita ibili dira horrekin. Partikula kuantikoek —hala nola atomoek— elkarri eragiten diotenean, beren banakako identitateak baztertzen dituzte, eta beren aldeen batuketa […]

Zergatik kontsultatzen dituzte orakuluak informatikariek?

matematika teknologia

Egin galdera bat 8 Bola Magiko bati, eta baiezko batekin, ezezko batekin edo zehaztasun gabeko zerbait amorragarriarekin erantzungo dizu. Guretzat haurrentzako jostailu bat besterik ez da, baina konputazioaren teorialariek antzeko tresna bat erabiltzen dute. Askotan imajinatzen dute orakulu izeneko gailu […]

2024. urtea Fisikan

fisika

Unibertsoa ulertzeko bilaketan urte enblematiko gisa gogoratuko al da 2024. urtea, ala urte kaskar gisa? Hori honen araberakoa izango da: udaberriko emaitza bat benetakoa den ala ez. Apirilean, fisikariek zantzu bat deskubritu zuten, energia iluna, espazioaren beraren energia misteriotsua, ahultzen […]

Zenbaki lehenak zenbatzeko modu berri bat

matematika

Proba batek ahalbidetu du matematikariek beste pauso bat ematea “aritmetikaren atomoen”, —zenbaki lehenen—, ordena ezkutua ulertzeko. Zenbaki lehenak (bi zatitzaile besterik ez dituzten zenbakiak: 1 eta zenbakia bera) matematiken oinarrizko elementuak dira. Baita misteriotsuenak ere. Begiratu batean, badirudi ausaz daudela […]

Mundu kuantikoan erreferentzia esparruak ere zalantzazkoak dira

fisika

Irudika ezazu zeure burua nasa batean zutik tranbia bat pasatzen ikusten. Tranbian doan neska bati pilota gorri distiratsu bat erortzen zaio. Neskaren ustez, pilota beherantz erori da zuzen-zuzenean. Baina, nasatik, ikusten duzu pilotak arku bat egiten duela tranbiaren lurra ukitu […]

Tornado kuantikoak detektatu dira “supersolido” batean biraka

fisika

Alpe austriarretako tontor malkartsuen artean dagoen laborategi batean, lur arraroetako metalak lurrundu eta labe batetik irteten dira, borroka hegazkin baten abiaduran. Gero, laserren eta pultsu magnetikoen konbinazio batek gasa ia gelditu arte geldiarazten du, espazioaren sakontasuna baino hotzago bihurtuz. Gasaren […]