teknologia Archives - Zientzia Kaiera

Hizkuntza eredu handiek ondo funtzionatzen dute oso handiak direlako. OpenAI, Meta eta DeepSeek-en eredu berrienek ehun mila milioika “parametro” erabiltzen dituzte. Parametro horiek datuen arteko konexioak zehazten dituzten eta entrenamendu prozesuan aldatzen diren botoi doigarriak dira. Parametro gehiagorekin, ereduek hobeto […]

Fisika 1931n, Hans Bethek sistema kuantiko konplexuen portaera zehaztasunez aurreikusteko metodo bat garatu zuen: ansatz-a (“abiapuntu”, alemanez). Spin kateetan oinarrituta, partikulen arteko elkarreragin kolektiboak deskribatzen ditu. Hasieran erabilera mugatua izan arren, geroago izotzaren egitura, partikula azpiatomikoen talkak eta grabitate kuantikoa […]

Gaur egungo gizartean trenbidea funtsezko garraio bat da, bidaiariak zein ondasunak mugitzeko. Gainera, trenen kutsadura maila baxua dela esan daiteke beste ibilgailu mota batzuekin alderatuta. Trenek eragiten duten kutsadura, gainera, asko murriztu daiteke haien trakzioa elektrikoa bada. XX. mendean zehar […]

Jaio garenetik elkarrekintzan bizi gara hiru dimentsioko errealitate batekin. Bizitzan zehar ukimena, ikusmena, entzumena, usaimena eta dastamena erabiliz ezagutzen ditugu gure ingurunea eta hura konposatzen duten 3D-ko elementuak. Hogeigarren mendean lehenengo ukipen-pantaila bidimentsionalak garatu zituzten. Teknologia berri hauek erabiliz, botoiak […]

Gaur egun, enpresa, erakunde eta gobernuek etengabe erabiltzen dituzte datu-zentroak; alde batetik, zerbitzu digitalak eskaintzeko eta, bestetik, AA ereduak entrenatzeko. Datu-kantitate izugarriak kudeatzen dituzte, eta horrek energia-kontsumo handia dakar. 2024an, Europako datu-zentroek energia-kontsumo osoaren % 3 eragin zuten, eta joera […]

Arkeologia Shöningeneko lantzak, osorik dauden ehiza-tresna zaharrenetakoak, berriki 200.000 urte dituztela ondorioztatu dute, aminoazidoen errazemizazioan oinarritutako analisi-metodo bati esker. Egurrean zizelkatuta, Erdi Paleolitikokoa, lehenengo neandertalen aroko, Alemaniako aztarnategi batean aurkitu ziren. Aztarnategiak ehizaren ebidentzia argiak eskaintzen ditu, bereziki zaldiena, eta […]

Egin galdera bat 8 Bola Magiko bati, eta baiezko batekin, ezezko batekin edo zehaztasun gabeko zerbait amorragarriarekin erantzungo dizu. Guretzat haurrentzako jostailu bat besterik ez da, baina konputazioaren teorialariek antzeko tresna bat erabiltzen dute. Askotan imajinatzen dute orakulu izeneko gailu […]

Medikuntza birsortzaileak pazienteari injektatzen, mentatzen edo ezartzen zaizkion zelulak erabiltzen ditu lortu nahi den efektu terapeutiko bat gauzatzeko; adibidez, zauri traumatikoak sendatzeko. Hala ere, badira funtsezko zenbait erronka arrakasta lortzeko, hala nola zelula terapeutikoak helmugara eraginkortasunez iritsaraztea biziraupena eta funtzionaltasuna […]

Osasuna Ametsak gogoratzeko gaitasunean hainbat faktorek eragiten dutela ondorioztatu dute Luccako IMT institutuak eta Camerinoko unibertsitateak egindako ikerketa batean. Ametsekiko jarrera baikorrak eta ameskerietan ibiltzeko joerak ametsak oroitzeko aukerak handitzen dituzte. Gainera, loaldi arinak eta gaztetasunak ametsak gogoratzeko joera indartzen […]

Suaren eraginpeko guneen informazio zehatza eta eguneratua lortzea funtsezkoa da airearen kalitatea, ziklo biogeokimikoak edota klima hobeto ulertzeko, eta, halaber, suteen kudeaketan laguntzeko. Erretako eremuen kartografia edo mapaketa landa-eremuen azterketatik abiatuta egiten zen duela hamarkada batzuk, baina Lurra behatzeko sateliteak […]

Hurrengo ekitaldiak

Bilbo Zientzia Plaza 2025

Aurten ere, Bilbo zientzia-dibulgazioaren hiriburu bilakatuko da irailean.17tik 30era, zientzia protagonista izango duten hitzaldiekin, erakusketekin, tailerrekin eta ikuskizunekin itzuliko baita Bilbo Zientzia Plaza (BZP). Zortzigarren edizio honetako plater nagusia Naukas Bilbao izango da, aurten bere 15. urteurrena ospatuko duena eta Euskalduna Bilbao zientziaz eta umorez beteko duena irailaren 19an eta…

2025ko irailaren 17a — 2025ko irailaren 30a

Bidebarrieta Kulturgunea, Bizkaia Aretoa - EHU eta Euskalduna Bilbao

Bilbo