Ziortza Guezuraga Ikerketan lortutako datuek, aurretiko aurkikuntzekin batera, iradokitzen dute funtzio exekutiboan orain arte topatutako elebidun abantaila parte-hartzaileen kohorteen kontrolatu gabeko ezaugarri ez-linguistikoei lotutakoak izan direla.
Elebidun abantaila elebidun izateari baino, bestelako faktoreei lotuta egon daitekeela iradokitzen du ikerketak, aurreko ikerketetan kontuan izan ez diren kanpo faktoreetan. Bi dira ikerketan konprobatu nahi izan dituztenak: Funtzio exekutiboan elebidun abantailak duen fidagarritasuna […]

Aitor Payros Xabier Letek zioen bezala, gizakiak badu bere ingurua menperatzeko premia, baina oraingoz gizakiak denbora menperatu ezin izan badu ere, kontrolpean izateko modu bat da denbora neurtzea eta sailkatzea. Horrela, gure bizitzaren denbora eta gure arbasoen bizitzen denbora neurtzeko unitate batzuk asmatu ditugu: segundoak, minutuak, orduak, egunak, asteak, hilabeteak, urteak, eta mendeak.
Denboran atzerago gertatutakoa izan arren gizakiaren historiaren […]

Hola Juanma Gallego Aedes aegypti espezieko eltxoei azido laktikoak detektatzea ahalbidetzen dien genea aurkitu dute zientzialariek eta gene hori kenduta gizakia ziztatzeko joera erdira jaisten dela konprobatu dute. Zenbait gaixotasun hilgarriren aurka jotzeko bidea erraztu dezake aurkikuntzak.
Izugarri bidegabea da gehienetan bizitza, hori badakigu. Suitzatik Paulo Coelhok bestelakorik esango dizun arren, non eta noiz jaio, horren araberakoa da gehienetan patua. […]

Josu Lopez-Gazpio Gizakiok geure inteligentzia zenbatekoa den aurresateko gaitasuna dugu, eta modu nahiko zehatzean egiten dugu, gainera. Besteen adimena zenbatekoa den jotzeko gaitasuna ere badugu, eta horretarako ez dugu informazio asko behar, ikerketek adierazi dutenez. Hala ere, normalean norberaren adimena gehiegi balioesten da, alegia, uste duguna baino adimen-gaitasun txikiagoa dugu. Orain frogatu berri denez, bikote erromantikoaren adimena are gehiago balioesten […]

Ainara eta Leire Sangroniz Alkimia, kimika, medikuntza eta beste zenbait zientziaren aurrekaritzat hartu ohi da. Alkimiak, metal arruntak urrea edo zilarra bezalako metal preziatuak bilakatu zitzakeen filosofoen harria edota bizitza amaigabea izatea lortuko lukeen elixirra aurkitzea zuen helburu, besteak beste. Gaur egun ez genuke zientzia bezala sailkatuko; hala ere alkimisten lanak zenbait ekarpen egin zituen eta hainbat aurkikuntza garrantzitsu egin […]

Uxue Razkin
Astrofisika
Lehen aldiz, gizateriak zulo beltz baten benetako irudia ikusi du. Planeta osoko zortzi irrati teleskopioz osaturiko sare bat erabili dute begi erraldoi bat osatzeko, Berrian irakur daitekeenez.
Zulo beltz baten lehenengo argazkia egitea lortu du EHT teleskopioak. Munduan barreiatutako zortzi radioteleskopioren behaketa koordinatuari esker lortu dute M87 galaxian dagoen zulo beltzaren irudia jasotzea, Berrian informazioa […]

Azalekotasuna, akritismoa, konspiranoia eta geopolitika konbinazioa ustiatuta desinformazioa eta fake newsak gorputzu egiten dira Twitteren, modu lazgarrian txertoen kasuan. Disinformation about vaccines on Twitter Martha Villabonaren eskutik.
Bildutakoak konpontzeen duena apurtzen du bilgarriak batzuetan. Adrián Matencio eta Carolina Abril: Could excipients decrease antimicrobial properties? Citronellal oil and cyclodextrins
Tunel efektuko mikroskopia dago, oso ondo dagoena baina erresoluzioari eta neurtu dezakeenari […]

Naiara Barrado eta Itziar Garate Apirilaren 10ean Event Horizon Telescope (EHT) teleskopio sareak zientziaren historiako gertakari garrantzitsu baten berri eman zuen: zulo beltz baten lehenengo argazkia ezagutarazi zuen. Hau da zulo beltzen existentziaren lehen froga zuzena.
Hasiera batean zurrumurruek esaten zuten agian bi zulo beltzen argazkiak erakutsiko zizkigutela: bat, M87 galaxiaren erdigunean dagoena eta bestea, Esne Bidean. Lehenengoa Lurretik 50 […]

Gaur egun, bularreko minbizia dugu emakumeen artean minbizirik ohikoena eta heriotza gehien eragiten dituena. Osasun Sailaren eta Osakidetzaren “Bularreko minbizia goiz detektatzeko programa” emakumeei zuzendutako programa da, emakume adin tarte jakin bati zuzendua, minbizi honek sortzen duen hilkortasuna murrizteko.
“Bularreko minbizia goiz detektatzeko programa” 1995. urtean jarri zen martxan eta bi urte geroago hedatu zen erkidegora. Programa bi urtean […]

Nerea Zabala Gure eguneroko bizitzan ez dirudi argia objektuak mugitzeko gauza denik. Eguzkitan gaudenean, beroa nabaritzen dugu, energia alegia, baina ez dugu inolako presiorik sentitzen. Johannes Keplerrek 1619. urtean proposatu zuen eguzkiaren argiak agian erradiazio-presioa eragin dezakeela kometen isatsak beti eguzkitik kanpoko alderantz zuzenduta daudela azaldu ahal izateko. Bi mende beranduago, James Clerk Maxwellek, elektromagnetismoaren teoria garatu zuenean, formalki frogatu […]