Juanma Gallego Hiru hamarkada urte pasata, itsaspeko meatzaritza simulatzen duen proiektu baten emaitzak aurkeztu dituzte. Eragindako erreien ondorioz, mikroorganismoen herena desagertu dira, eta euren jarduna lau aldiz gutxitu da. 1974ko udan itsasontzi zeharo berezia atera zen Kaliforniako kostaldetik. Hughes Glomar Explorer izeneko itsasontzia zen, eta Howard Hughes enpresari ezagunaren azken proiektu bitxia zen. Ontziak zulatze dorre handi bat zuen, […]
Uxue Razkin Osasuna Aldaera genetikoek COVID-19aren larritasunean eragina dutela baieztatu dute, Elhuyar aldizkariak jakinarazi digunez. Egindako ikerketak islatu du, adibidez, O odol-taldekoek arrisku txikiagoa dutela arnasgailuak behar izateko (%35 txikiagoa); aldiz, A taldekoek, %50 arrisku handiagoa. COVID-19aren txertoa lortze aldera, oraindik zailtasunak daude abiatu diren munduko ikerketetan. Badirudi hautagai aurreratuenak prest daudela saio klinikorako baina hori egin […]
Juan Ignacio Pérez Iglesias Greziarrek miltos deitzen zioten okre gorriaren barietateari propietate bikainak egozten zizkioten antzinate klasikoan, eta, ondorioz, oso preziatua zen. Itsasontziak egoera onean mantentzeko pigmentu gisa, nekazaritzan, kosmetikan eta baita medikuntzan ere erabiltzen zen. Miltos-a goethita (burdina oxido-hidroxidoaren forma minerala), hematite (burdina oxidoaren forma minerala) eta kaltzita (kaltzio karbonatoaren forma minerala) nahasketa bat da, eta partikula […]
Uxue Razkin Osasuna Jakina denez, COVID-19 gaixotasunaren kontrako botika batzuk probatzen hasi ziren: Remdesivirantibirala, Lopinavir/ritonavirantiretrobiral elkartea bakarrik edo beta-interferonarekin batera, eta hidroxiklorokinaantipaludikoa. Martxoan, birologo frantses batek ikusi zuen paziente batzuek hobera egiten zutela hidroxiklorokina hartuta. Baina duela gutxi publikatu da botika hau oso kaltegarria dela. Berrian aurkituko duzue informazio osagarria. Ana Galarraga zientzia dibulgatzailea eta Miren Basaras Mikrobiologiako UPV/EHUko […]
Arturo Apraiz Plaka-tektonikaren eredua Meso- eta Neo-Arkearrean zehar (3.2 eta 2.5 Ga) garatu zela baieztatzeko hainbat datu geologiko daude. Plaka-tektonikak, jada, sekretu gutxi ditu geologoentzat (Apraiz, 2004), baina nolakoa zen Lurraren eredu tektonikoa horren aurretik? Hori ez dago hain argi, eta ondoren aipatzen dena azkeneko ereduen laburpena baino ez da. Eguzki-sistemako Lurraren antzeko planetek ez dute plaka-tektonikarik, baina egitura […]
Uxue Razkin Osasuna Gutxinaka ematen ari dira aurrerapausoak COVID-19aren txertoa lortzeko. Moderna konpainia estatubatuarrak egindako ikerketaz gain, Txinako ikertzaileek ere abiatu dute ikerketa bat. Horrez gain, Oxford Unibertsitateak ere (Erresuma Batua) iragarri du prest duela bere hautagaia II. eta III. fasean probatzeko. Elhuyar aldizkarian xehetasunak. COVID-19 izan da ikerketa askoren erdigune izurria hasi zenetik. Ionan Marigomezek, UPV/EHUko irakasleak eta PIEko […]
Arturo Apraiz Plaka-tektonika gure planetaren ezaugarri bereizgarrienetarikoa da. Biosfera garatu eta mantendu ahal izateko ingurunea eta baliabideak sortu dituzte plaka litosferikoen sorrerak eta plaka horiek mantuarekin, atmosferarekin eta ozeanoekin dituzten harremanek. Plaka-tektonika eta harekin lotutako elkarrekintzak Lurraren barneko etengabeko hozketaren ondorio dira. Oso ondo ezagutzen da gaur eguneko Lurrak dituen ezaugarri fisiko eta kimikoekin plaka-tektonikaren ereduak nola jokatzen duen (Apraiz, […]
Uxue Razkin Tina Negus zoologoak (Erresuma Batua, 1941), hamabost urte zituenean, teoria zoro bat proposatu zuen baina inork ez zion sinetsi, ez bere geologia irakasleak, ez bere jaioterriko museoko ikertzaileek. Hala ere, horrek ez zuen esan nahi oker zebilenik. Organismo konplexuen bizitza frogatzen zuen Charnia masoni fosil bat aurkitu zuen baina fosil hori bizia oraindik existitzen ez zen garaikoa […]
Uxue Razkin Astronautika Marten lurrikarak detektatu dituzte NASAko ikertzaileek. InSight zunda Marteko azalera iritsi zenetik, 174 gertaera sismiko identifikatu dituzte, horietatik batzuk 3-4 mailako lurrikarak izan dira. Gauzak horrela, mugimendu sismikoak egoteak frogatu du Marte sismikoki aktiboa dela. Halaber, zundak aztertu ditu planetaren atmosfera, haizeteak eta magnetismoa. Elhuyar aldizkarian topatuko dituzue xehetasun gehiago. Biologia Garunak musika eta hitzak nola bereizten […]
Uxue Razkin Txikitan, Dorothea Batek begiz jota zituen landare eta animaliak. Irudi haiek haren memorian tinko gelditzen ziren, ondoren, papereratzeko; harentzat, aldez aurretik jakinarazitako sekretuak gorpuztea bezalakoa zen hori. Ziur, Carmarthen (Gales) jaiotzeak –herrialdeko herririk zaharrena eta nornahik postal batean jasota izan nahiko lukeena– naturaren azterketa erraztu zion, inguruan zuen oro ulertzearren. Richard Ford eleberrigileak honakoa zioen Canadá liburuan: […]
