Archivo de Etiquetas:: biologia

Uxue Razkin
Klima-aldaketa
Berotze globala bizkortzen ari da. Hala berretsi dute Europako Copernicus programaren datuek: azken lau urteak beroenak izan dira neurketak egiten direnetik. Tenperatura beroenetan laugarrena izan da 2018ko batez bestekoa. Copernicusen mapak erakusten du tenperaturaren igoera orokorra. Halere badira eskualde batzuk tenperatura beroagoak jasan dituztenak, bereziki Artikoan, eta, zehazki, Bering itsasartean —AEBn eta Errusiaren artean— eta Svalbard […]

Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Askok Twitterren bidez ezagutu dute Naima El Bani Altuna paleozeanografoa. Hain zuzen, Artikoan izan dituen bizipenen berri emateko, sare sozial hori erabili du, @artikoan izenarekin, hain zuzen. Horrenbestez, ez da harritzekoa El Bani eta Artikoaren artean lotura zuzena egitea. Alabaina, El Banik berak ikertzaile izateko asmotan zebilenean, beste toki bat zuen jomugan, Artikoa baino […]

Juanma Gallego Arrain espezie batek elektrizitatea baliatzen du jasotzen duen informazio sentsoriala hobetzeko, eta portaera hori detektatze aktibo izeneko prozesuaren adierazpen bat dela uste dute zientzialariek. Eskuratutako ezagutzak robotikaren alorrera bideratu nahi dituzte.
Filosofiako eskoletan irakatsi ohi den pasartea da Platonen haitzuloarena, potentzia handiko alegoria baita. Zulo batean sartuta dauden gizakiek kanpoko munduaren itzalak baino ez dituzte ikusten, eta […]

Uxue Razkin
Astronomia
2019 urtea ondo hasteko, badugu astronomia arloko albiste garrantzitsu bat: NASAren New horizons zundak Ultima Thuleri egindako lehenengo argazkia bidali duela irakur daiteke Elhuyar aldizkarian. Horri esker, haren tamaina eta formaren informazioa jaso dugu: 35 km luze eta 15 km zabal da. Horretaz gain, bidali diren beste argazkiei esker ikusi dute objektu bakar bat dela. […]

Antonio Veloso Azken urteetan, lipidoen ikerketak gora egin du eta masa-espektrometriaren (MS) garapenarekin batera, biomolekula hauen gaineko ezagumendua asko hazi da. Hori dela eta, lipidomika garaian gaudela esaten da.
Bestalde, masa-espektrometria erabilita ioien masa/karga erlazioa (m/z) zehaztu daiteke. Lan honetan, zehazki, Matrix Assisted Laser Desorption Ionization Time of Flight (MALDI-TOF) edo matrizez lagundutako laser desortzio-ionizazio hegaldi denbora masa-espektrometria […]

Gorka Larrinaga, Iker Badiola eta José Ignacio López Tumore barneko heterogeneotasuna eta eboluzioa artikuluan esan genuen bezala, minbizia mikroingurune ezberdin eta aldagarrietara egokitzen diren milioika zelulez eraturiko komunitatea da. Arrain-sardak, inurri-koloniak edo txori-multzoak bezala, tumore bateko zelula taldeak jokamolde bateratua aurkez dezake, “erlekumearen” antzera (ingelesez “swarming” bezala ezagutua). Erlekumearen arrakasta beroni ostatua ematen dion organismoaren heriotza izango da (eta […]

Uxue Razkin
Ingurumena
Gizakiak Lurrari egindako kaltea aipatu izan dute askotan zientzialariek. Iaz, adibidez, ohartarazi zuten berdin jarraituz gero Lurrari egindako kaltea atzeraezina izango da. 184 herrialdeko 15.000 zientzialarik baino gehiagok izenpetu zuten World Scientists’ Warning to Humanity: a second notice dokumentua. Helburua argia da: gizartearen arreta deitzea. Bederatzi adierazleren eboluzioa aztertu dute lanean; horietako batean dago hobekuntza, […]

Uxue Razkin Hasieran Barbara ez zen Barbara izan, Eleanor baizik. Bere gurasoek izena aldatu zioten; biek ala biek argi ikusi zuten neska kementsua eta ausarta izango zela etorkizunean. Hala, izen indartsuago bat bilatu eta Barbara hautatu zuten. Izen-aldaketak amuleto gisa funtzionatu izan balu bezala, Barbara McClintock urrutira iritsi zen: Medikuntzako Nobela bakarka irabazi zuen lehen emakumea izan zen. Meiosian gertatzen […]

César Tomé López Senak animalien ―gizakiak barne― jokaeran duen paperari buruzko lehen gogoetak Aristotelesen, estoikoen eta Galenoren lanetan aurkitzen dira.
Autore horiek oinarri hartuta, baita Ibn Sinaren (Avicena) lanak eta erlijio-tradizioak ere, Erdi Aroko ikastunek eta Aro Berriko lehenengoek bereizketa bat azpimarratu zuten: batetik, animalien jokaeraren aldaezintasuna, “naturari” zegokiona, eta, bestetik, gizakien egintzen aldakortasuna, “arrazoimenari” zegokiona. Hala […]

Juanma Gallego Gekoek ur putzu txikiak zeharkatzeko erabiltzen dituzten mekanismoak argitu dituzte zientzialariek. Gainazal-tentsioa baliatzeaz gain, beste hainbat ‘amarru’ dituzte eskura.
Naturan lurrorotakorik bada, horixe da gekoa. Berdin zuhaitzetara igo edo izotzaren gainean korrika egin, horietan guztietan ederki moldatzen da narrasti txikia. Kristal baten gainean jartzen dutenean ere lasai asko dabil animaliatxoa, Nagore Elu eta Nerea Osinalde ikertzaileek azaltzen […]