Intimitate genetikorik gabe

Juan Ignacio Pérez Iglesias

Madonna abeslari ezagunak garbiketa taldeak kontratatzen ditu, arreta handiz garbi dezaten artista egon den hotel logela. Hala, norbaitek lagin biologikoak lortzea ekidin nahi du, inork ez dezan bere genoma sekuentziatu laginotatik ateratako materialarekin. Gehiegizko zuhurtzia dirudi, baina ez da zelebrekeria.

Lagin biologiko ñimiño batetik atera daitekeen informazio genetikoaren eta, batik bat, informazio hori jendaurrean ezagutarazi daitekeen moduaren aldean, paparazziek ospetsuei hartzen dizkieten irudiak ume jolasa dira. Imajinatzen duzue?

Angelina Joliek bular biak erauzteko ebakuntza kirurgikoak egin zituen, kausa genetikoak tarteko, bularreko minbizia izateko % 87ko probabilitatea zuelako, eta obulutegiko minbizia izateko % 50ekoa. Jendaurrean azaldu zituen horiek, hala nahi izan zuelako. Aldiz, Madonna beldurtzen duena da berak kontrolik batere izan gabe beste batzuek bere informazio genetikoa argitara ematea.

Imajinatzen duzue zer egin ahalko luketen komunikabide edo politikari batzuek arerio baten gaineko informazio genetikoa eskuratuta? Esaterako, goi-kargu baterako hautagai batez hitz egitean, arrisku-portaerak izateko joera genetikoa duela esan ahalko lukete. Balizko joera horrek egiantzik balu, zer tratamendu emango lioke komunikabide sentsazionalista batek gai horri? Zer esango lukete irratiko eta telebistako solasaldietan? Nola hartuko luke bere alderdiko arduradun nagusiak? Zer pentsatuko lukete alderdiaren boto emaileek? Pentsatzen dut jokabide horiek legez kanpo leudekeela, baina legez kanpo egoteak nabarmen aldatuko lituzke jokabide horiek?

Estatu Batuetan, analisi genetiko komertzialak jada erabili dira semen emaile baten ama topatzeko. Jokabide hori orokortzen denean, emaileak ez dira gehiago anonimo izango, eta nabarmen aldatu beharko dira arauak; are gehiago, emateko modu hori bera desagertzea gertatu daiteke.

Anonimotasun galerarena ez da mugatzen semen emaileetara. Soilik Estatu Batuetan, 90 bat enpresek, DNAren analisiaren bidez, bezeroen arbasoak bilatzea dute xede. Bada, biztanleria ehuneko oso txiki bat lagintzea aski da herritar gehienen jatorria marrazteko. Xehetasun harrigarri hori edonoren familia harremanen sare trinkoaren ondorio da. Esaterako, Estatu Batuetan, % 2ak sarbidea ematen du biztanleen % 99aren informazio genetikorako, herengusuen bidez.

Intimitate galera jarraitu horretan guztian, Ancestry, test genetikoak merkaturatzen dituen genealogiako enpresa estatubatuarrak kontua are gehiago korapilatu zuen. Spotify, online musikako enpresa ezagunarekin bat egin eta gero, kasuan kasuko DNA testaz gain, ustez bezeroaren jatorrian oinarritutako musika zerrenda eskaintzen du. Ez dago ezer pertsona baten DNAn helburu horretarako balia daitekeenik. Musikazaletasuna, oro har, nola edo hala genoman kodetuta egon litekeen arren, analisi baten bitartez ezin daiteke inola ere jakin zer musika entzuten zuten gure arbasoek, musikarik entzuten bazuten. Izan ere, musika adierazpideak kultura bereizgarriak dira, eta, horrenbestez, ikaskuntzaren eta gizarte ukipenaren bitartez transmititzen dira.

Musikaren apaingarria kenduta, pentsatu al du inork zer erabilera eman liezaiokeen sare sozial batek, esaterako, Spotifyk, milaka erabiltzaileren informazio genetikoari? Gogoratu zer egin duen Facebookek beste mota bateko kontuz erabiltzeko informazioarekin.

Erreferentzia bibliografikoa:

Whyte, Chelsea (2019). No one can be truly anonymous ever agian thanks to genetic sequencing. New Scientits, 2019ko maiatzaren 28a.

Egileaz: Juan Ignacio Pérez (@JIPerezIglesias) UPV/EHUko Fisiologiako katedraduna da eta Kultura Zientifikoko Katedraren arduraduna.