Urmaela daukan estalki laua da estalki putzuduna. Klima lehorreko herrialdeetan erabili izan da batik bat. Hori dela eta, estalki horren inguruko ikerketa garrantzitsuenak Indian, AEBn eta Israelen egin izan dira. Hala ere, pasa den mendean, estalki putzuduna asko hedatu zen Euskal Herriko eraikinetan, gehienbat ingurune industrialetan. Gaur egun, ordea, ia ez da erabiltzen. Zergatik erabili zen hainbeste estalki putzuduna gure herrialdean, hain hezea izanik?
Estalki putzudunak abantaila garrantzitsuak ditu eraikinaren kudeaketa termiko pasiboa hobetzeko. Alde batetik, eraikinaren inertzia eta isolamendu termikoa areagotu egiten dira, barruko bizi-giroa hobetuz. Izatez, urak ezaugarri termiko onak ditu eraikuntzarako. Batetik, eroankortasun termiko txikia dauka, isolatzaile termiko ona baita. Horri esker, eraikinaren estalkitik barruranzko/kanporanzko bero-fluxuak murriztu egiten dira. Bestetik, bero(-ahalmen) espezifiko handiko materiala da ura. Hau da, energia asko xurgatu/askatu dezake tenperatura-aldaketa nabarmenik eduki gabe. Bi ezaugarri horiek direla eta, eraikinak inertzia termiko handia lor dezake estalki putzudunari esker. Horrela, eraikinaren barne-espazioen tenperatura kanpokoa baino astiroago aldatzen da, eta oszilazio termiko txikiagoak izaten ditu.
Beste aldetik, eraikina hoztu edo berotu egin daiteke estalki putzudunari esker. Eraikinaren tenperatura jaisteko, ur-lurrunketa baliatzen da. Izan ere, 25 °C-tan, ur kilogramo bakoitzari 2442 kJ (583 kcal) eman behar zaizkio fase-aldaketa hori gertatzeko (uraren lurruntze-bero sorra). Estalki putzuduneko ura lurruntzean, urmaeletik hartzen du energia, eta, horrela, eraikineko barne-tenperatura jaistea lortzen da. Aspertsoreak erabiliz gero, prozesua askoz eraginkorragoa da, ur-tanta txikien erraztu egiten delako lurrunketa. Estalki putzudunak bestelako abantailak ere eskaintzen ditu, hala nola, jasangarria da eta ikuspegi ekologikotik onurak besterik ez ditu. Gainera, Arrasate aldeko eraikin industrial batzuetan, estalki putzuduneko ura barruko makinak hozteko erabiltzen zen puntualki. Leku batzuetan, komunetako zisternak ere betetzen zituzten ur horrekin.
Eta, noski, estalki putzudunak desabantaila batzuk ere baditu: zikinkeria pila daiteke, mantentze-lana eskatzen du eta eraikinaren egiturak sendoagoa izan behar du, uraren zama jasateko.
Laburbilduz, arazo batzuk baditu ere, estalki putzuduna interesgarria da oraindik ere. Izatez, gaur egun, arkitektu ospetsuek diseinatutako nazioarteko hainbat eraikinetan erabili izan da. Baina, zoritxarrez, Euskal Herrian erabat ahaztua dago, eta eraikin batzuetan onuragarria izan litekeela esan daiteke.
Artikuluaren fitxa:
- Aldizkaria: Ekaia
- Zenbakia: Ale berezia 2022
- Artikuluaren izena: Estalki putzudunaren abantaila jasangarriak.
- Laburpena: Estalki putzuduna klima lehorreko herrialdeetan erabili ohi da. Horregatik, ez da kasualitatea estalki horren inguruko ikerketa garrantzitsuenak Indian, AEBn eta Israelen eginak izatea. Hala ere, pasa den mendean, estalki putzuduna asko hedatu zen Euskal Herriko eraikinetan, gehienbat ingurune industrialetan. Gaur egun, ordea, ia ez da erabiltzen. Estalki putzudunak abantaila garrantzitsuak ditu eraikinaren kudeaketa termiko pasiboa hobetzeko. Eta, noski, desabantaila batzuk ere baditu: zikinkeria pila daiteke, mantentze-lana eskatzen du eta eraikinaren egiturak sendoagoa izan behar du, uraren zama jasateko. Baina arazo batzuk baditu ere, estalki putzuduna interesgarria da, oraindik, eta gaur egungo eraikinetan eta Euskal Herriko eraikin batzuetan onuragarria izan liteke.
- Egileak: Ramon Ugalde, Katrin Santín, Urtza Uriarte, Jose Miguel Campillo-Robles
- Argitaletxea: UPV/EHUko argitalpen zerbitzua
- ISSN: 0214-9001
- eISSN: 2444-3255
- Orrialdeak: 151-172
- DOI: 10.1387/ekaia.23041
Egileez:
Ramon Ugalde Historia irakasle jubilatua da.
Katrin Santín eta Jose Miguel Campillo-Robles UPV/EHUko Zientzia eta Teknologia fakultateko ikertzaileak dira
Urtza Uriarte UPV/EHUko Arkitektura G.E.T.ko Arkitektura Saileko ikertzailea da.
Ekaia aldizkariarekin lankidetzan egindako atala.
