Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

RAEk hainbat adiera ditu harri hitzerako, baina hauxe da lehenengoa, a priori garrantzitsuena: “substantzia minerala, gutxi gorabehera gogorra eta trinkoa”. Eta hauxe da arroka hitzaren lehen definizioa: “harria, edo haren beta, oso gogorra eta solidoa”. Horren arabera, badirudi bi kontzeptuen […]

Galdera klasiko bat da: gainerako animalien aurrean, zerk egiten gaitu gizakiak gizaki? Hasiera batean gauza asko direla eman dezake, baina biologoek eta etologoek beren ikerketetan aurrera egiten duen heinean, argi dago gero eta gutxiago direla animaliekiko alde horiek. Bereizten gaituen […]

Erregulazio Genomikorako Zentroko (CRG), Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU), Donostia International Physics Centerreko (DIPC) eta Biofisika Bizkaia Fundazioaren (FBB, Biofisika Institutuan kokatua) ikertzaileek osatzen duten ikertalde batek adimen artifiziala garatu du zelulen bereizmen handiko irudiak lortzeko. Horretarako teknologia mikroskopiko berriak konbinatu […]

Fisika Karbono dioxidoak (CO₂) beroari eusteko duen eraginkortasuna bere egitura kuantikoari esker da. Harvardeko ikertzaileek aurkitu dute CO₂ molekulen bi mugimendu (hula-hoop eta luzatze-malguki modukoak) elkarrekin nahasten direla Fermiren erresonantzia deritzon fenomenoaren bidez. Horri esker, CO₂-ak argi infragorria modu bereziki […]

Errealismo zientifikoa egiarekiko hurbilketa bat bezalakoa bada, ez da harritzekoa zientzia-filosofo askok egiantzekotasunaren kontzeptuaren definizio on bat lortzeko ahalegina egin izana. Jesús Zamoraren Closer to the truth (2): The ugly duckling problem. Medikuntza izeneko zientzia aplikatu bat existitzeko bezain antzekoak […]

Idelisa Bonnelly 1931ko irailaren 10ean jaio zen Dominikar Errepublikaren erdiguneko Santiago de los Caballeros hirian, haran eta mendi artean. Oraindik umea zela, familia Santo Domingora, hiriburura, joan zen bizitzera. Bertan, Idelisa kostaldeko itsaslabarretatik oso gertu hazi zen. Arroken artean sortzen […]

Artritis erreumatoidea, zenbaitek artrosiarekin nahastu izan ohi duena, gaixotasun kroniko eta autoimmunea da, zeinean immunitate sistemaren gehiegizko aktibazioak, norbanakoaren ehunak erasotuko dituen, artikulazioak, batez ere. Gaixotasun honetan kartilagoaren zein hezurraren suntsipena ikusi daiteke; zurruntasuna, hantura edo artikulazioen funtzioaren galera suposatuz […]

Edward Page Mitchell (1852-1927) kazetari estatubatuar bat izan zen. Aintzatespen berezia jaso zuen New Yorkeko The Sun egunkarian argitaratu zituen zientzia-fikziozko kontakizunengatik. Hain zuzen, egunkari horretako editore burua ere izan zen, 1926an erretiroa hartu zuen arte. 1973an haren lehenengo 30 […]

Kondairak dioenaren arabera, Indiako tenplu batean hiru zutoin luze zeuden eta zutoinetako batean 64 disko zeuden ordenatuta, handiena behean eta txikiena goian zeudelarik (hau da, ezin zen egon disko txikiago bat handiago baten gainean). Bertako monjeak diskoak beste zutoin batera […]

1896an, Svante Arrhenius fisikari suediarra konturatu zen karbono dioxidoak (CO2) Lurraren atmosferako beroa harrapatzen duela. Gaur egun, gertakari horri berotegi efektua deitzen zaio. Harrezkero, egungo klima ereduek, gero eta sofistikatuagoak diren horiek, baietsi egin dute Arrheniusen ondorio nagusia: atmosferan CO2 […]

Hurrengo ekitaldiak

Bertsozientzia saioa Azpeitian

Atsotitzak esaera labur eta zorrotzak dira. Ateraldi edo sententzia gisa har daitezke eta badira pentsaera jakin baten isla ere. Horietako bat da “Jakinduriek mundue erreko dau” atsotitza, ezagutzarekiko mesfidantza agertzen duena. Baina urriaren 26an Azpeitiko Sanagustin Kulturgunean erremedioa jarriko diogu esaera zaharrari, ezagutza errimekin jantziz. Helburu horrekin, EHUko Kultura Zientifikoko…

2025ko urriaren 26a

Sanagustin Kulturgunea

Nagusia Plaza, 5. , Azpeitia

Zaintzaileen ongizatea, gizartearen ongizatea

Zaintzan aritzen direnak, familian zein arlo profesionalean, gizarte-kohesioa bermatzeko funtsezko zutabea dira. Bere papera bereziki garrantzitsua da Euskadi bezalako lurraldeetan, non Euskal Estatistika Erakundearen (Eustat) datuen arabera, 65 urtetik gorako pertsonak biztanleriaren % 23 ziren 2022an. Hala eta guztiz ere, zaintzan aritzen direnen errealitateari buruzko ikerketak oraindik ez du merezi…

2025ko urriaren 29a

Bidebarrieta Kulturgunea

Bidebarrieta kalea, 4, Bilbo

Lan-prekarietatearen eta osasun mentalaren arteko lotura

Baldintzapen biologikoetatik haratago, faktore sozialek zerikusi handia dute gure osasunean. Osasunaren gizarte determinatzaile bezala ezagutzen diren faktore horien artean ordaindutako lanak berebiziko garrantzia du, herritar gehienen biziraupenerako bitarteko nagusia izateaz gain, nortasunaren eta gizarte-onarpenaren iturri ere badelako. Lan-baldintzek okerrera egiten dutenean, lanak funtzio horiek betetzeko gaitasuna gal dezake eta arrisku…

2025ko azaroaren 7a

Bizenta Mogel Biblioteka

Komentukalea, 8., Durango