Digestio-aparatuko gaixotasunek eragiten dute ospitaleratzeen %15 inguru eta, batez beste, bost egun baino gehiago ematen dituzte halako gaixoek ospitalean Euskal Autonomia Erkidegoan (EAEn). Argi dago ezin ditugula digestio-aparatuko gaixotasun guztiak ikertu eta azken urteetan horietako biren gene-oinarriak aztertu ditugu euskal […]
Luma gorakor erraldoia aurkitu dute Marten
2018an Martera iritsitako InSight misioak helburu argia izan du hasieratik: planetaren ezaugarri geofisikoak aztertzea. Horretan, noski, sismografoak ezinbesteko garrantzia du, eta tresna horri esker gaurdaino InSightek 1.300 lurrikara baino gehiago atzeman ditu. Bateriak agortzen ari zaizkiolako bizitzaren azken uneetan dagoen […]
Mendiko artzaintza eta bere onura sozioekologikoak
SOSTEPASTO proiektuak (Mendiko artzaintza: elikagai tradizionalen kalitatea eta trazabilitatea, biodibertsitatea, sistema aldaketa globalera egokitzea eta landa-garapena) erakutsi du mendiko artzaintza-sistemek onura sozioekologiko ugari ekar diezazkioketela gizarteari. Hauek dira diziplinarteko lan horretako parte-hartzaileak: Luis Javier Rodríguez Barrón, Lactiker ikerketa-taldeko kidea, Arantza […]
Asteon zientzia begi-bistan #420
Ingurumena Jone Bilbao Antolin ingurumen zientzialaria 2019tik UPV/EHUn dabil tesia egiten, Ibai Ekologia ikerketa taldearen barruan, Fitoplanktoneko laborategian. Bilbaok Urdaibaiko estuarioko uren saneamendua izan du tesian ikergai. Izan ere, Urdaibaiko estuarioa EAEko Biosfera Erreserba bakarraren parte izan arren, presio antropogeniko […]
Ezjakintasunaren kartografia #426
Azken urteotan, beherakadaren teoriaren jarraitzaileek aliatua topatu dute ustezko eredu ekonomiko berri batean: donutaren teorian. Miguel Gilak itsaspekoari buruz zioen bezala “kolorea ondo, baina ez du flotatzen”, Jesus Zamorarentzat: The fake sweetness of doughnut economics Ozeano Barean gertatzen den zerbait […]
Ur motorraren historia
70eko hamarkadan petrolio gordinaren prezioak gora egin zuen neurrigabe eta ia mundu osora zabaldu zen krisi ekonomikoa. Arturo Estévez Varela industri-peritua eta asmatzaileak petrolioarekiko mendekotasuna gutxitzeko aukera topatu zuela zioen. 1971ean, zalaparta handiz aurkeztu zuen bere asmakuntzarik bereziena: «ur-motorra». Funtzionamendua […]
Loroaren teorema
Loroaren teorema 1998an argitaratu zuen Denis Guedj matematikari eta dibulgatzaileak. Idazle frantsesak matematikaren historia intriga-eleberria bihurtu zuen. Hizkuntza unibertsala dugu matematika, unibertsalena. Zientzia hutsetatik osoena; ospe zabalekoa, baina -maizegi- gaitzetsia: abstraktua, ulertezina, elitista… Ez dago, ordea, matematika baino demokratikoagorik!: “Geometrian […]
Duela bi milioi urteko DNA berreskuratu dute
Sukalde lanak azaleratzeko unea da: gaiak aukeratu behar dituztenean, zientziaren komunikazioaren alorrean aritzen direnek prentsa ohar andana birpasatu behar dituzte gainetik, eta dagoen zientzia produkzio itzelaren artean zer landu erabaki behar dute. Hainbeste aldiz jorratu izanagatik, bada zenbait gai berehala […]
Otso-politikak
Gai honetan, interes gatazka argia da. Alde batetik, mugimendu kontserbazionistak eta ekologistak daude. Mugimenduok presioa egiten dute naturaguneak ez zik, iraganean toki horietan zeuden espezieak ere lehengoratzeko politikak ezar daitezen, ehizaren eta beste giza jarduera batzuen ondorioz, espezie horien kopurua […]
Europako etxe txakur zaharrenetariko bat Euskal Herrian bizi izan zen
1985ean, Jesus Altunak Errallako koban (Zestoa, Gipuzkoa) zuzendu zuen indusketa batean, humero bat aurkitu zuten, ia osorik zegoena, kanido batena, otsoak, txakurrak, azeriak eta koioteak -besteak beste- biltzen dituen haragijale familia. Une hartan ez zegoen baliabiderik identifikatzeko hezurra zein kanido […]