Eta zu, nor zara?

Javier San Martín

Zaila da inork besteen oroimenean biziraungo duen jakitea. Paolo Coelhok gizagaixo baten istorioa idatzi zuen behin: emakume bat zaintzen ari zen, eta emakumeak ezin zuen gogoratu ez gizona, ez bere laztanak eta xuxurlak, ez eta gizonak egunero beragatik hartzen zuen maitasunezko ardura. Zergatiaren berri eskatu ziotenean, “Nik badakidalako bera nor den” erantzun zuen. Alzheimerrek istorio ugari eragin ditu azken urteotan. Zinemak eta eleberri grafikoek ederki islatu dituzte gaixotasun honek jota daudenak eta beraien zaintzaileak. Orain, Bartzelonako unibertsitate batek aurkitu du proteina batek kognizio ahalmen batzuk berreskuratu ditzakeela neuroendakapen gaixotasunak pairatzen dituzten animalietan. Hori hasierako urrats bat da, Alzheimerren istorio horien gidoiak aldatzeko bidean.

Hor dugu Antonio Mercerok zuzendu zuen filmeko pertsonaia, Manuel Alexandrek antzeztua. Film hori da post honi izena eman diona. Badugu era berean Emilio, “Arrugas” Paco Roca eleberri grafikoaren protagonista. 2008an, Komiki Sari Nazionalak irabazi zuen azken horrek, baina edonola, beste kide batzuk ere izan litezke tartean, Sofia edo zu zeu urte batzuk barru.

Hasiera batean etxeko giltzak galduko zenituzke oharkabea. Itxuraz kasualitateagatik, ahaztu egingo zenuke arratsalde batean nora joan behar zenuen. Gero, ez zenuke asmatuko jantziak zein ordenatan jarri behar zenituen, edo zalantzatan ibiliko zinateke jantzi bakoitzerako bere tokia asmatzeko. Azkenean, ez zenuke ezagutuko ez ispiluan dagoen aurpegia, ez eta inguratzen zaituzten lagunak eta senideak. “Eta zu nor zara?” hasiko zinateke galdezka, eta zure bizitza osoa, gogoratzeko borroka bilakatuko litzateke.

Bartzelonako Unibertsitateko talde honek laguntza eman dezake borroka horretan.

Ikerketa

Alzheimerren, neuronen arteko konexioak galtzen dira, eta neuronak beraiek ere hil egiten dira. Azken hipotesiak hainbat gertaerarekin uztartzen dute Altzheimer: Aß42 peptidoak zahartzaroan nolabait eragiten duen plaken eraketa eta tau izeneko proteinaren haril neurofibrilar disolbaezinak.

Erreelina proteina funtsezkoa da neuronen garapenean eta nagusien burmuninaren plastizitatean. Ikerketa honetan ikerlariek agerian utzi dute erreelina proteina honek baduela Aß42 peptidoarekin elkarrekintza egin eta toxizitatea jaistea. Izan ere, uste da peptido hau dela Alzheimer gaixotasunean kaltegarrien direnetako bat. Berez, joera handia dauka zuntzak eratzeko eta plaketan metatzeko.

Aurretik egiaztatua zegoen Alzheimer kasuetan erreelinan zerbait aldatzen zela, eta proteina honek zeregin bat zuela neuronen biziiraupenean eta gizaki helduen burmuinaren funtzionamenduaren hainbat alderditan. Lluís Pujadasen hitzetan ordea, ezezaguna zen Aß42 peptido, tau proteina eta erreelina proteinaren arteko elkarrekintza.

Ikerkuntza preklinikoa hau, Daniela Rossiren doktorego-tesiaren atal bat da. Bertan azaltzen da erreelinak Aß42 peptidoarekin duen elkarrekintzaren eraginez atzeratu egiten dela amiloide zuntzen eta plaken eraketa. Horrela, kognizio-endekapena saihesten da Alzheimerrek jotako arratoietan. Lanak bada, babes funtzio hau ulertzeko hipotesi bat dakarkigu: laborategiko saioetan kognizio-galerak berreskuratu izana, erreelinaren seinalizazio bidea aktibatzeko ondorio bat izango litzateke. Bide hau, homeostasikoa da, hots, burmuinaren funtzionamendua erregulatzen du, kognizioaren eta neuronen plastizitatearen ikuspegitik. Hori dela-eta, onuragarria gerta liteke erreelina kantitatearen emendapen bat.

Nature Communications aldizkarian argitaratu den artikulu honek zabaldu egin ditu Alzheimerren aurkako terapia itu berrien inguruko ikerkuntza aukerak. Saio berrietan, erreelinaren seinalizazio bidea erabiliko da farmako berrien sintesirako ardatz gisa.

Mercerok baieztatzen du bere zinemaren hiru ezaugarriak biltzen direla bere film honetan: maitasuna, umorea eta samina. Hortxe dugu bada Emilioren istorioa, Paco Rocaren lagun baten aitak inspiratuta.

Esan ohi dugu gizakiaren oroimena ahula dela. Horrexegatik eraikitzen ditugu ziur aski bibliotekak, fonotekak, fitxategiak…eta ziur aski horregatik egiten ditugu tankera guztietako bildumak. Ez gogoan izan nahi ditugulako gordetako gauzak: bildumagilea ahanzturatik ihesi dabil, gauza horiek lagun dituela.

Iturria: Pujadas L., Rossi D., Andrés R., Teixeira C.M., Serra-Vidal B., Parcerisas A., Maldonado R., Giralt E., Carulla N. & Soriano E. & (2014). Reelin delays amyloid-beta fibril formation and rescues cognitive deficits in a model of Alzheimer’s disease, Nature Communications, 5 DOI: 10.1038/ncomms4443

Javier San Martínek (@SanMartinFJ) idatzi du artikulu hau(Activa tu Neurona blogaren kolaborazioa).

Juan Carlos Odriozolak euskaratu du artikulua.