Kimika
Hil ondoren, gorpua lurperatzea edo erraustea dira irtenbiderik ohikoenak baina bada beste irtenbide “berdeago” bat. Josu Lopez Gazpiok azaltzen duenez, AEBetan gorpuekin konposta egiteko proposamena ikertzen aritu dira eta azkenean Washingtoneko Estatuan onartu da hori baimentzen duen legea, 2020an abiatuko dutena. Lege hori babesten dutenentzat ez dago modu hoberik bizitzaren zikloa ixteko. AEBetan urtean 2,7 milioi lagun hiltzen direla kontuan hartuta, ikerketa egin dutenek jo dute hamar urtetan tona metriko erdi karbono dioxidoren igorpena saihestu litekeela. Zuek zer deritzozue?
Fisika
Argiaren propietate berri bat frogatu dute Salamancako eta Colorado Boulder unibertsitateetako ikertzaileek: bihurdura. Ikertzaileek nabarmendu dutenez, azpimarragarriena da argi-sorten propietate berri bat sortu dutela. Elhuyar aldizkariak azaltzen digunez, Salamancako Unibertsitatean argiaren bihurduraren kontzeptua sortu eta argi-sorta berri horiek sortzeko eta neurtzeko modua diseinatu dute. Colorado Boulderren, berriz, argi-sorta berriak neurtzeko eta kontrolatzeko esperimentua gauzatu dute, lehen aldiz.
Albert Fert Fisikako Nobel sariduna elkarrizketatu dute Berrian. Disko gogorraren aita gisa agertzen da teknologiaren historian. Saria irabaztera eraman zuten lan haien ondoriorik garrantzitsuena, baina, elektronika mota berri bat garatzea izan da: espintronika. Horri buruz mintzo da Fert: “Laster ez dugu telefonoa egunero kargatu beharko. Gaur, ordenagailuen eta sakelakoen abiada handitzeak badu garrantzia, noski, baina nire ustez kontsumoa jaistea garrantzitsuagoa da sozialki”. Eskirmioi partikulak ere izan ditu mintzagai elkarrizketan. Partikula horiek mundua aldatzeko gai izango dira? Ez galdu!
Teknologia
Nork ez du erabili noizbait “big data” kontzeptua? Zertaz ari gara, baina? Datu bolumen gero eta handiagoak erabiltzeko eta aztertzeko baliabideen garapenari eginen lioke erreferentzia. Egungo helburua da datu horiek guztiak informazio baliagarrian bilakatzea. Eta zer egiten dute Amazon eta Starbucks bezalako enpresek, adibidez, jasotako datu horiekin? Eta nolakoa izango da etorkizunean “big data”? Testu honetan azaltzen zaigu argiro.
Astrofisika
NASAren Curiosity ibilgailuak orain arteko metano-kontzertraziorik handiena neurtu du Marteren atmosferan, SAM tresnaren laser-espektrometroaren bitartez: 21 ppbv. Oraingoan ere ez dute jakin kontzentrazioak ez ohikoak diren ezta zerk sortuak diren ere. Elhuyar aldizkariak azaltzen digunez, azken galdera hori gakoa izan daiteke, metanoa bizidunek sortua izan baitaiteke, baina baita arroken eta uraren arteko erreakzioen ondorioz ere.
Biologia
Munduko arrantza eremuek osatzen duten sarea marraztu dute ordenagailu bidezko simulazio baten bitartez. Lan hori eginda, ondorioztatu dute mundu osoko arrantzategiek sare erraldoia osatzen dutela, eta elkarrekiko dependentzia handia dutela. Izan ere, dependentzia hori dirutan jartzen ausartu dira: urtero 10.000 milioi dolarreko balioa duten arrainak “atzerrian” sortu dira, hau da, harrapatutako arrain horiek beste estatu batenak diren uretan sortu direla. Horretaz gain, egileek adierazi dute beharrezkoa dela nazioarte mailako lankidetza arrantza kudeatzerakoan. Juanma Gallego kazetariak ikerketa honen xehetasunak eman dizkigu hemen.
Asteon zientzia begi-bistan igandeetako atala da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna erreparatuz, Interneteko “zientzia” antzeman, jaso eta laburbiltzea da gure helburua.
Egileaz: Uxue Razkin kazetaria da.