Ikerketa batek erakutsi du saguzarrak ekaitzez baliatzen direla gauean migrazioa egin ahal izateko.
Gehienetan hegazti edota itsas ugaztun handien migrazioei erreparatu ohi zaie hedabideetan eta dokumentaletan, distantzia itzelak egiteko gai direlako, baina horiek ez dira migrazio handiak egiten dituzten animalia bakarrak. Kasurako, hementxe bertan, tximeletetan arreta jarri izan dugu, demostratu baita batzuetan Ozeano Atlantikoa gurutzatzeko gai izan direla, haizeteek lagunduta.
Bada, saguzarrak ere migrazio handiak egiten dituzten bizidunen artean daude, baina, beren mugimenduen inguruan beste beste animalia gehienen migrazioen inguruan baino gutxiago ezagutzen dugu. Pixkanaka informazioa eskuratzen ari da, ordea. Izan ere, Science aldizkarian argitaratu den ikerketa batek argitu du ugaztun hegalari hauek gai direla ekaitz fronteetako haizeez baliatzeko. Modu honetan, hegan egitean energia gutxiago kontsumitzen dutela konturatu dira ikertzaileak.
Ohi bezala, horrelako portaera bat aztertzerakoan, zientzialariek lehenik eta behin animaliek jarraitzen dituzten bideak identifikatzeari ekin diote. Baina une horretan bertan hartu zuten ezustekoa, konturatu zirelako halakorik ez dutela. “Ez dago migrazio korridorerik. Asumitu genuen saguzarrak bide bateratua jarraitzen ari zirela, baina orain ikusi dugu paisaia osoan zehar ipar-ekialdeko norabide orokor batean mugitzen ari direla”, azaldu du Dina Dechmann ikertzaileak.
Ikerketa egin ahal izateko, zientzialariek 71 gau saguzar arrunti (Nyctalus noctula) jarraipena egin diete, udaberrian Europan zehar egindako migrazioan. Ikertzaileek hiru urtez udaberrian Suitzan saguzar emeak etiketatu dituzte. Emeak aukeratu dituzte, horiek direlako gehien migratzen dutenak. Ipar Europan eman ohi dituzte udak, baina negua iristean hegoalderantz egiten dute, bertan udaberriraino mantentzen direlarik.
Oso sentsore arinez baliatu dira jarraipen hori egin ahal izateko. Sentsore bat baino, hainbat sentsore biltzen dituen etiketa txiki bat da erabili dutena. Orotara, animaliei erantsi dieten gailuaren pisua beren gorputzen %5 inguru dela kalkulatu dute. Horien bitartez, saguzarren jarduera fisikoaren mailak neurtu dituzte, bai eta inguruko airearen tenperatura ere. ICARUS-TinyFoxBatt izena eman diote etiketari.
Modu horretan, egun bakoitzean 1.440 neurketa jaso dituzte. Orain arte halako neurketak jaso ahal izateko animalietatik gertu mantentzea beharrezkoa zen, baina, aplikatu duten teknologia berri bati esker, datuak konprimatu dituzte –12 byteko mezu batean sartuta–, eta irismen handiko sare baten bitartez bidaltzeko gai izan dira. Sare honen estaldura Europan dauden telefono mugikorretako sareek dutenaren antzekoa da.
Datuen analisian bereizi dituzte zein mugimendu izan diren elikatzeko -ordu beteko iraupena izan dute horiek-, eta zeintzuk migraziora bideratutakoak. Hau saguzarrek duten berezitasun bati zor zaio. Hegazti migratzaileek ez bezala, saguzarrek ez dute pisurik irabazten migratu aurretik, eta, horregatik, ezinbestean gauero lekuren batean geratu eta jan behar dute. Hori dela eta, beren migrazioaren patroia saltoka egiten dute, ibilbide jarraitua egin beharrean.
Gaueko geldialdi horietako batzuetan animaliak behatzen ari zirela, ikertzaileak konturatu ziren zenbait gautan saguzarrak bat-batean ateratzen zirela, denak batera. Hala, gerora egiaztatu ahal izan zuten gauez egindako ateraldi hauek eguraldiaren araberakoak zirela. Zehazki, airearen presioa jaitsi eta tenperaturak gora egin zuen gauetan ateratzen ziren migrazioan jarraitzera. Horrek esan nahi du ekaitza iritsi aurretik ateratzen direla.
Erabilitako sentsoreekin berretsi dute haize beroa zegoen gauetan saguzarrek energia gutxiago erabiltzen zutela hegan egiteko, eta, zientzialarien esanetan, horrek demostratzen du animaliak inguruko energiaz baliatzen direla errazago hegan egin ahal izateko. Funtsean, konturatu dira saguzarrek ekaitzetako fronte beroak erabiltzen dituztela, esfortzu txikiagoa eginez hegan egiteko. Fronte horien gainean “surf egitearekin” parekatu dute jokaera hori ikertzaileek zabaldutako prentsa ohar batean.
Gau bakar batean saguzarrek ia 400 kilometro egin zituztela egiaztatu dute; orain arte espeziean neurtu den distantziarik handiena da hori. Baina hori osotasun handi baten parte bat baino ez da. Izan ere, eta zati hori ikertu duten arren, ikertzaileek uste dute orotara migrazio ibilbidea 1.600 kilometrokoa izan daitekeela.
“Sentsoreetako datuak harrigarriak dira. Saguzarrek hartu zuten bidea ez ezik, migrazioan zehar ingurunean izan zuten esperientzia ere ikus dezakegulako”, azaldu du Edward Hurme ikertzaileak.
Zientzialariek ohartarazi dute oraindik ez direla gai ikusteko saguzarren migrazioan urtean egiten duten distantzia luzeko ziklo osoa, baina, modu berean, gutxienez sentsore berri hauekin informazio pixka bat eskuratzen hasiak direlako pozik agertu dira.
Dena dela, biologiaren alorreko irakaspenez gain, ikuspegi horrek ondorio praktikoak izan ditzake ingurumenari lotutako erabaki hobeak hartu ahal izateko. Zientzialariek diote informazio hau lagungarria izango dela gizakiak saguzarretan eragiten dituen inpaktuak arindu ahal izateko; batez ere parke eolikoen kasuan, hauen kontra maiz talka egiten dutelako. Logikoa denez, migrazio ibilbideak zehaztasunez ezagutzean, errazago izango da hori aintzat hartzea ingurumen inpaktuko azterketetan, edota migrazio garaietako gauetan parke eolikoetako turbinak gelditu ahal izateko.
Erreferentzia bibliografikoa:
Hurme, Edward; Lenzi, Ivan; Wikelski, Martin; Wild, Timm A.; Dechmann, Dina K. N. (2025). Bats surf storm fronts during spring migration. Science, 387, 6729, 97-102. DOI: 10.1126/science.ade7441
Egileaz:
Juanma Gallego (@juanmagallego) zientzia kazetaria da.