Munduaren digitalizazioak badirudi bueltarik ez duela gaur egun. Munduko txoko ia-ia guztietan dago Interneteko konexioa, eta ez dagoen lekuetan laster posible izango da, adibidez, Starlink proiektuarekin. Telefono mugikorrak, tabletak, ordenagailuak eta wearableak direlakoak, hau da, aldean daramatzagun gauzak –besteak beste, erloju edo betaurreko adimendunak–, nonahi daude jada. Gauzen interneta azken burukoa izango da.
Mundua hiperkonektatuta dago, bai, baina baliabideak mugatuta daude.
Gailu horien guztien oinarria material ez-berriztagarriak dira; egia da, batzuk birzikla daitezke, besteak beste metal gehienak, baina prozesu konplexua da, eta konplexua dena garestia izan ohi da. Etorkizunean, birziklatuta dagoena izango da bakarrik ekonomikoki bideragarria, eta hori gertatuko da birziklatzea merezi duenean baliabide naturalen erauzketa oso zaila delako.
Beraz, gaur egungo digitalizazioa mantentzen bada, etorkizunean lehengaien inguruan arazo larria gertatuko da. Antzeko egoera bizitzen ari gara txipen hornidurarekin eta, ondorioz, ezinezkoa da eskariari erantzuteko bezainbeste auto fabrikatzea. Hala, bigarren eskuko autoen merkatua izugarri hazten da, baita inflazioa ere.
Etorkizuna distopikoa izango ote da, non bakar-bakarrik pribilegiatu gutxi batzuek erabili ahal izango dituzten azken gailu espintroniko ikaragarri garestiak, eta gainerakoek, berriz, osagaiak berrerabiliko dituzten? Ez du zertan hala izan. Zaharragoak garenok antzeko argumentuak ezagutu ditugu paperaren inguruan; Internet aurreko garaiaz ari naiz. Iraganean uste zen aldizkariek eta liburuek basoak suntsituko zituztela. Baina ez zen horrela izan; baso industrialak kudeatzeko sistema adimendunekin, gaur egun zenbait herrialdetan orain dela hiru hamarkada baino baso azalera handiagoak dituzte.
Elektronikarako materialak, aldiz, ezin dira landatu zuhaitzak bezala, eta hori erabateko arrazoia izan liteke. Baina, zergatik ez? Elektronikaren oinarria papera eta kartoia izatea nahikoa litzateke. Eroale gisa metalezko hariak erabili beharrean, papera tinta eroaleekin inprimatu ahalko litzateke. Zientzia-fikzioa dirudi, baina, irtenbide hori gizateriak aurre egin beharreko arazoa bezain erreala da.
Cidetec erakundeak koordinatutako Innpaper proiektua papera oinarri elektroniko ezin hobea bihurtuko luketen ezaugarrietan oinarritzen da: hau da, merkea, malgua, berriztagarria eta birziklagarria da. Paperaren zelulosa zuntzak imajina daitezkeen ia helburu guztietara egokitu daitezke: elektrizitatea eroateko, urari eusteko eta eremu magnetikoak babesteko. Innpaper proiektuaren helburua da tinta eta paper funtzionalak garatzea, eta horiekin bateriak, antenak, zirkuituak eta monitoreak inprimatzea; hau da, papera substratu gisa erabiltzeaz gain, gailu elektronikoen osagarri aktibo gisa erabiltzea.
Gailu berri horiek guztiak hasieran ontzi eta enbalaje, segurtasun, elikadura eta osasun industrietan erabili ahalko lirateke, etiketa adimendun modura, edo drogak, nahi ez diren substantziak, kutsadurak edo gaixotasunak detektatzeko gailu modura.
Ideia hori bideragarria dela frogatzeko, Innpaperrek hiru gailu operatibo sortu nahi ditu, elikadura, segurtasun eta medikuntza sektoreetara bideratuak. Hiru kasuetan, plataforma elektronikoan sentsoreak erabiliko dira paperean, industriaren betekizunetara egokituta. Elikagaien sektorean etiketa adimendunak erabiliko dira elikagaiak ontziratzeko, besteak beste, hezetasun, tenperatura eta presio sentsoreekin; segurtasunaren sektorean, edarietan eta listuan kafeina eta drogak detektatzeko gailu bat sortuko da, eta medikuntzan, berriz, gripearen birusa eta estreptokoko bakterioak detektatzeko sistema bat eratuko da.
Egileaz:
Cesár Tomé López (@EDocet) zientzia dibulgatzailea da eta Mapping Ignorance eta Cuaderno de Cultura Cientifica blogen editorea.
Itzulpena: UPV/EHUko Euskara Zerbitzua.