Hondartzaren bainulari gaitasuna kalkulatzen

Ziortza Guezuraga

Hondartzen ur-xaflaren bainurako segurtasun aldea kalkulatuta, hondartzaren bainulari gaitasuna kalkulatzeko tresna garatu dute ikerketan.

Hondartzako ur-xaflak har ditzakeen bainulari kopurua kalkulatzeko tresna da garatu dena. Plentzia eta Gorlizko hondartzak izan dira ikerketan aztertu direnak eta bainu zonalde segurua kalkulatzeko eredua lortzea izan da ikerketaren helburua.

Plentzia eta Gorliz herriek 4304 eta 5669 biztanle dituzte hurrenez hurren, baina udan laukoiztu ere egiten dira kopuru horiek. Hondartzara doazen pertsonen %74k hiru aktibitate dituzte gogokoen: eguzkia hartu, paseatu eta bainatu. Bestelako erabiltzaileak ere badaude hondartzetan, hala ere.

Surfa, esaterako, gorantza doan aktibitatea da eta ikerketa egindako hondartzetan hamar surf eskolek eman zituzten kurtsoak ikerketa aldian.

Hondartzak har ditzakeen bainulari kopurua kalkulatzea erabilgarria izan daiteke hondartza erabiltzaile mota ezberdinei zona esleitzerako orduan, segurtasuna bermatuta.

Bainu zona segurua

Hondartzak har ditzakeen bainulari kopurua kalkulatzeko korronteak, harkaitzak eta oztopoak bezalako arriskurik ez duen bainu eskualdea metro karratuetan kalkulatzen da lehenengo eta behin.

Horretarako, erabilgarria den ur-bazterra neurtzen da metrotan eta ur-bazterretik olatu-apurketa punturako distantzia kalkulatzen da. Bi hauekin, eta zuzenketak aplikatuta, bainu eskualde segurua kalkulatzen da metro karratuetan.

Legearen arabera bainu eremua ur bazterretik itsasoko 200 metrora doan ur xafla da hondartzetan. Ikerketan, baina, arriskurik gabeko bainu zona segurua da kalkulatu dena.

Ur-xaflaren bainu eskualde segurua bi faktore nagusiren menpekoa izango da: olatuen altuera eta marea. Mareak eragin zuzena du bainu zonaren tamainan, ura mugitzerakoan espazio ezberdinetan kokatzen baita eta arriskuen agerpena (arrokak eta oztopoak) ere eragin dezake mareak. Olatuen altuerari dagokionez, olatuak zenbat eta altuago, orduan eta indartsuago eta arriskutsuago.

Bi datu horiekin bainu zona segurua kalkulatu ostean, bainulari gaitasuna kalkulatu daiteke. 2016an egindako behaketetan oinarrituta, bainulari bakoitzari 9 metro karratuko espazioa esleitu zaio ikerketan.

Horrela, hondartzak duen bainulari gaitasuna ezagutu daiteke eta berau kudeatzea erraztu, bainularien, surflarien eta bestelako erabiltzaileentzako eremuak bereizterako orduan.

Datu aldagarria

Kontuan izan behar da, hala ere, egunean zehar bainu zona segurua aldakorra dela, mareak gora eta behera egiten baitu eta olatuen indarra eta altuera ere aldakorrak baitira.

Ikerketa egiteko lau eremutan banatu zituzten Plentzia eta Gorlizko hondartzak. Berez, hondartza bakarra da, baina Gorlizek eta Plentziak zona ezberdinen kontrol administratiboa dute.

Esan bezala, marea eta olatuen altuera dira aldagai nagusiak eta eragin handiena dutenak. Ikerketan, hala ere, bestelako parametroak ere izan dituzte kontuan:

– Ur-bazterraren luzera. Marearen araberakoa da.

– Erradioa. Garrantzitsua da datua, izan ere, zenbat eta erradio txikiagoa, bainu eremu txikiagoa.

– Oztopoak. Plentzia eta Gorlizko hondartzan dauden eraikuntzek eta instalazioek eragina dute ur-bazterraren luzeran marea altua denean.

– Ur-bazterretik olatu-apurketa punturako distantzia. Sakonera kontuan izateko baliatu da datu hau, izan ere, sakonera 1.3 aldiz olatuaren altuera denean apurtzen dute olatuek. Hortaz, bainu eremu segurua mugatzeko muga gisa erabil daiteke.

– Korronteak eragina duen ur-bazterra. Itzulera korronteak (RIP current arriskua areagotzen du eta, beraz, erabilgarri den ur-bazterraren luzeran eragin zuzena du.

– Barneratzen koefizientea. Bainularien dentsitatea eta mugimenduak hartzen dira kontuan honen kalkulurako eta bainu zona seguruaren tamainan eragin zuzena du.

Bainulariek uretan ematen duten denbora ere kontuan hartu beharreko datua da. Gizonezkoen kasuan 19 minutu eta emakumeen kasuan 11 minutu egoten diren uretan bataz beste mota guztietako erabiltzaileek (bainulariak, paseatzaileak eta surflariak barne) Australian egindako ikerketen arabera. Eguraldiak ere eragin zuzena du uretan pasatzen den denboran.

2017 eta 2018ko tresna hau erabili izan da eta, datuen arabera, surflari eta bestelako erabiltzaileen arteko liskarrak zerora murriztu dira, uraren banaketa espazial egokiari esker.

Hortaz, uraren banaketa egiteko tresna da ikerketak garatu duena. Modu azkarrean kalkulatu daiteke bainu zona segurua eta eremuak banatu algoritmoari esker, baina kontuan izan behar da datuak aldakorrak direla.

Erreferentzia bibliografikoa

Basterretxea-Iribar, Imanol, et al., (2019). Managing bathers’ capacity at overcrowded beaches: A case on the Spanish North Atlantic coast. Tourism Management, 71, 453-465. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.10.016

---

Egileaz: Ziortza Guezuraga (@zguer) kazetaria da eta Euskampus Fundazioko Kultura Zientifikoko eta Berrikuntza Unitateko zabalkunde digitaleko teknikaria.