Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

Matematika Kakeyaren aieru matematiko ospetsua, 100 urtez ebatzi gabe egon dena, hiru dimentsiotan frogatu dute Hong Wang eta Joshua Zahl matematikariek. Aieruak dio objektu bat espazioan norabide guztietara biratzea posible dela bolumen minimo batean. Lan honek matematikako hainbat arlotan (analisi […]

Eta betiereko gaztetasunaren iturria gure baitan balego? From within our brain and kidneys, we could have the protein of youth, José R. Pinedaren eskutik. Itsaso Hila bakarra da munduan gauza askorengatik. Horien artean, gatz pilaketa erraldoiak daudelako. Orain bakarrik hasi […]

Planetako bazter guztietan daude, ikusezinak begi-bistaz baina eragin handikoak. Kiñuk, gaurkoan, gure inguruan darabiltzaten izaki nimiñoei erreparatu die: birusei. Hain txikiak dira, ezen mikroskopio elektronikoarekin bakarrik ikus ditzakegun, baina duten eragina izugarria izan daiteke. Fama txarra duten arren, landare, animalia […]

Zenbat bilioi globulu gorri pasatzen dira bihotzetik minutu batean? Zergatik gara 1,5 cm altuago goizean esnatzean? Non daude hatzetako muskuluak? Galdera horien erantzunak eta beste hainbat kuriositate harrigarri biltzen ditu 100 kontu ondo ezagutzeko giza gorputza (2020) liburuak. Giza gorputzaren […]

Oraindik ere planeta hain modu erradikalean aldarazi zuten kausei eta prozesuei buruz eztabaidatzen dugu. Planeta apurka-apurka aldatu zen ala bat-batean? Edo, agian, Marteren historia batez ere hotza izan da, baina atmosfera trinkoagoa izateak ur likidoa bere azalean egonkorra izatea ahalbidetzen […]

Ez da magia: fotosinbiosia da Symsagittifera roscoffensis, edo Roscoff zizarea deritzonak, 1 – 4 milimetroko luzera duten eta Ipar Atlantikoko hondartzetan zehar bizi diren zizare nimiñoak dira. Jaio orduko, Tetraselmis convolutae espeziekoak diren mikroalgen bila abiatzen dira; izan ere, biziraupenerako […]

Imajinatu arkatz bat zure idazmahaian. Saiatu biratzen, behin seinalatu dezan norabide bakoitzera, baina bermatu ahalik eta azalera txikiena hartzen duela. Erdigunea ardatz hartuta bira dezakezu, zirkulu bat eginez. Baina, inteligentziaz mugituz gero, askoz ere emaitza hobea lor dezakezu. DVDP Quanta […]

Genetika Nature aldizkarian argitaratutako ikerketa batek, Eurasia osoko 435 gizakiren DNA zaharra aztertuta, hizkuntza indoeuroparren jatorria argitzen lagundu du. Ikerketaren emaitzen arabera, Kaukaso-Behe Volgako populazio eneolitikoa izan daiteke hizkuntza indoeuropar eta anatoliar guztien sorburua. Jamna kulturaren eta Anatoliako hititen jatorriaren […]

Zerbaitek huts egiten badu, prozeduran akatsen bat dagoen egiaztatu behar da. Procedural error, TILKUTen bineta bat. Online xakeko krimen forentseak estatistikoak dira. Statistics and the world of online chess drama, Jeffrey S. Rosenthalek egina. Gaitasun tekniko handiko garai honetan, beharrezkoa […]

Matilde 1857ko martxoaren 14an jaio zen Mexiko Hirian; José María Montoya komandantea zuen aita, eta Soledad Lafraga ama. Ahizpa zendu zitzaionetik alaba bakarra izan zen, eta, amak animatuta, gazte-gaztetatik erakutsi zuen ikasteko interesa. Alabaina, bide horretan oztopoak jarri zizkioten txikitatik: […]