kimika Archives - Page 3 of 51

Kiralak diren molekuletan, egitura bera eta bere ispilu irudia ezin dira gainezarri, eta beraien artean enantiomeroak dira. Bi egitura ezberdin dira eta bi portaera ezberdin dituzte argi polarizatuaren aurrean. Hori dela eta, molekula kiralak zirkularki polarizatutako argiaren aurrean aktiboak dira […]

Uraren lurruntze-prozesua itsasotik, aintziretatik edo ibaietatik gerta daiteke zuzenean, eta baita izaki bizidunetatik ere, transpirazioaren bidez. Ondoren, lurrunketaren bidez sortutako hodeiaren kondentsaziotik ura lurrazalera itzultzen da prezipitazioen bidez. Horrela, ura lur gainean (itsasoan, ibaietan, aintziretan, glaziarretan) nahiz lurpean metatzen da […]

Aurreko ataletan airearen kutsatzaile nagusienen gainbegiratua egin genuen, eta aipatu genuen garrantzitsuenak direla PMak -PM2,5 zein PM10 partikulak-, ozono troposferikoa, karbono monoxidoa, nitrogenoaren oxidoak -NOx -, sufrearen oxidoak -SOx-, eta metal astunak. Konposatu horien jatorriari dagokionez, airearen kutsaduraren iturri nagusienak […]

Aurreko atalean aipatu genuen moduan, airean dauden kutsatzaile nagusienak sei dira. Lehena materia partikulatua -PM edo Particulate Matter delakoa- da. Kutsatzailerik arriskutsuenetakoa da eta airean esekita dauden partikulek osatzen dute. Materia partikulatua tamainaren arabera sailkatzen da, eta horrela, PM10 partikulak […]

Ingurumena Airearen kutsadurari gainbegirada eginfo dio Josu Lopez-Gazpiok hiru artikulutan. Lehenengoan azaldu duenez, industria-iraultzaz geroztik, airearen kutsadura osasun publikoko eta ingurumeneko arazo garrantzitsuenetako bat bihurtu da. Sei dira kutsatzaile nagusienak eta bakoitzak modu ezberdinean eragiten du. Azalpenak Zientzia Kaieran. Kimika […]

Etxera buetan ekarri behar zaituztenean bertan behera utz zaitzaten bezalakorik ez dago. NASA delays astronauts’ return to Earth. Again, TILKUTen bineta bat. Atmosferaren fisikan funtsezko eginkizuna dute partikulek. Haien sorkuntzaren kimika irauli egin da sortzen diren moduei buruzko aurkikuntza batekin: […]

Airearen kutsadurak bi ondorio garrantzitsu ditu: alde batetik, eragina du klima-aldaketan eta, bestetik, giza osasunean ere eragin argia du. Gaixotasun zehatz ugarirekin lotura izateaz gain, airearen kutsadurak hilkortasun orokorra handitzen du; izan ere, neurri batean edo bestean, hainbat osasun-arazorekin lotzen […]

Argi dago emakumeek gizonek baino gehiago jasaten dutela mina. Harrigarria bada ere, desberdintasun horrek oinarri zelularra izan dezake. Sexual differences in pain sensation could be due to differing pain receptors, Rosa García-Verdugo. Zehaztasun-iragazpen teknologia, kontu handiz eraikitako mintzak erabilita, lehen […]

Zure aitonaren oinek, lurrin batek edo erre den gosariko ogi xigortuak badute zerbait komunean: usaina dute. Egunean 23.000 bat aldiz arnasten duzu. Egiten duzun bakoitzean, nahi edo ez, usaina hartzen duzu. Aromak, esentziak, hatsak edota kiratsak. Berta Paramok, ilustrazioaren, zientziaren […]

Oso mundu konplexuan bizi gara, eta, aztertu ahal izateko, zientziak hura zatitu eta idealizatu egiten du. Agian zientziak bilatzen duena ez delako egia, ulertzea baizik. Horrek, zientziaren helburu anitzekin batera, kontraesanak eta gatazkak sortzen ditu. Jesus Zamoraren Misunderstanding idealization, truth […]

Hurrengo ekitaldiak

Dioxinak: mugarri historikoak, erraustegiak eta Zaldibarko zabortegia

Dioxinek eta furanoek 210 konposatu kimiko ezberdineko familia osatzen dute, literatura zientifikoan “kidekoak” zirela esan den arren sarritan eta, kasu batzuetan, benetan toxikoak dira nahiz eta dosiak oso txikiak izan.

2025ko urtarrilaren 28a

Iurretako Biblioteka

Bidebarrieta kalea, 4, Iurreta

Zientziaren Ertzetik: Genetikaren gaurko mugarriak

Genetikak eta haren ikerketak espektatibak, itxaropenak eta kezkak sortzen dituzte Fenomeno hori ez da arraroa, hedabideetan genetikarekin zerikusia duten gaien presentzia eta jarraipena kontuan hartzen badugu. Presentzia mediatikoaz harago, genetikaren historia gure osasuna eta bizitza irauli duten une garrantzitsuez josita dago, eta gertakari hauek herritarren interesa pizten dute. Mugarri gehienak…

2025ko otsailaren 7a

Bizenta Mogel Biblioteka

Komentukalea, 8, Durango

Darwinen Egunean mintzagai gure espeziearen berezitasuna eboluzioaren bitartez

Otsailaren 12an Euskal Herriko Unibertsitateko Kultura Zientifikoko Katedrak eta Zirkulu Eszeptikoak Darwinen Egunaren edizio berri bat antolatu dute Bilboko Bidebarrieta Liburutegian. Saioak bi hitzaldi izango ditu, alde batetik, giza espezie desberdinen bizikidetza, eta bestetik, altruismo sozialaren jatorria jorratuko dira. Hitzaldien bidez, eboluzioa ardatz hartuta, gure espeziearen berezitasunaren gaineko begirada zabaltzea…

2025ko otsailaren 12a

Bidebarrieta Liburutegia

Bidebarrieta, 4, Bilbo