Matematika Matematikari batek n2 + 1 segidaren faktore lehen handienen hazkuntza frogatu du, batuketaren eta biderketaren arteko harreman konplexua argitzeko. Hamar urte baino gehiagoko lana izan da, eta kurba eliptikoak eta Shimuraren kurbak erabiliz lortu du emaitza Héctor Pastén matematikariak […]
Osasuna UPV/EHUko Gureiker taldeak YouTubeko bularreko minbiziari buruzko 1.247 bideo aztertu ditu, komunitate mediko eta pertsonaleko esperientzien eragina aztertzeko. Bi komunitate nagusi identifikatu dituzte: erakunde medikoak eta esperientzia pertsonalak partekatzen dituzten erabiltzaileak. Istorio pertsonalek, tratamenduak eta itxaropenak deskribatuz, laguntza eta […]
Fisika Zulo beltzen azalerak grabitate kuantikoaren inguruko pistak eskaintzen ditu. Jacob Bekensteinen entropia-azalera harremana aierua besterik ez zen baina, ondoren, Stephen Hawkingek formula kuantitatibo zehatz bihurtuko zuen. Horrela frogatu zuen zulo beltzen entropia haien azaleraren araberakoa dela, eta ez barneko […]
Fisika Higgsen eremua, partikulen fisikaren oinarrizko osagaia, unibertsoaren “musika tresna kuantikoa” bezala uler daiteke. Eremu honek oinarrizko partikulen masak sortzen ditu erresonantzia maiztasunak aldatuz. Bibrazio hauek gitarraren sokak bezala funtzionatzen dute: partikula bakoitza bere eremuaren barruan kulunkatzen da, masa definituz […]
Urtetan zehar pilatutako zientzia ebidentziak aditzera ematen du gauzak horrela direla, eta sen arruntak ere ondo ulertzen du hori: argi dago gutxi lo egitea osasunerako oso kaltegarria izan daitekeela. Hori dela eta, loaren iraupenean eta kalitatean oinarritu dira orain arte […]
Estres-egoerei erantzuteko gorputzak jariatzen duen hormona da kortisola, eta, estres kronikoa aztertzeko, oso erabilgarria da ileko kortisol-kontzentrazioa neurtzea. “Kortisola, besteak beste, odolean, listuan eta txizan egon ohi da, eta horiek une bateko kortisol-maila adierazten dute; baina ilean, ordea, kortisola metatu […]
Glaziologia Ikerketa berri batek Everest mendia hazten duen faktore bat gehiago identifikatu du: “River piracy” edo ibai-harrapaketa. Fenomeno honek ibai baten arroak beste batena bereganatzea dakar, eta horrek inguruko mendiak gorantz bultzatzen ditu isostasia prozesuaren bidez, lurrazaleko pisua arintzean eragiten […]
Matematika Konplexutasun konputazionaleko lan berri batek ekitate algoritmikoko tresnak erabiltzen ditu, hala nola, zehaztasun anitza eta multikalibrazioa, arazo zailak aztertzeko. Algoritmoen ekitatea bermatzeko diseinatu ziren tresna horiek, eta arazo konputazional baten zatirik konplexuenak identifikatzen laguntzen dute. Ikuspegiak hobetu egiten du […]
Baliteke arriskuan dauden espezieen desagerpena saihesteko arma sekretua genetikan egotea, katamotz iberikoaren kasuan ikus daitekeen bezala. Iberian lynx’s potential secret weapon against extinction, Johanna L.A. Paijmans, Axel Barlow eta José A. Godoy. Komenigarria litzateke adimen artifizialak ogi txigortuan norbaiten aurpegia […]
Matematika Egin berri den ikerketa batek Big Bangetik harago ikustea posible ote den ikertzen du, Einsteinen erlatibitatearen teoria aplikatuz. Unibertsoaren hasiera markatzen duen singularitatea kurbadura-singularitatea (infinitua) edo koordenatu-singularitatea (erauzgarria) den aztertu dute. Bere lanak inflazio aurreko berezitasunak sailkatzen ditu eskala […]