Astrofisika
Energia handiko neutrinoen lehen iturria aurkitu dutela kontatzen dute Elhuyar aldizkarian. Blazar bat, ezagutzen den lehena, da iturria eta izpi kosmikoen iturri ere izan liteke. 2017ko irailaren 22an Hego Poloan dagoen IceCube behatokian energia handiko neutrino bat detektatu zuten eta blazar ezagun batetik etor zitekeela ikusi zuten.
Osasuna
Obesitatea duten pertsonek janariaren zaporearekiko sentikortasun baxuagoa dutela eta berriro ere pisua galtzen dutenean dastatzeko gaitasuna berreskuratzen dutela kontatu digu Josu Lopez Gazpiok. Kontua da pertsona obesoen gantz metaketak eragiten duen hantura kronikoaren ondorioz dastamen-papilen berritze prozesua eten egiten dela eta, pixkanaka, haien kopurua murriztu egiten da, elikagaiak dastatzeko gaitasuna kaltetuz.
Udan azalaren zainketaren ingurukoak dakartza Euskal Naturak. Azaltzen dutenez, eguzkiak igortzen dituen uhinen erradiaziotik babesteko era seguruena honekiko esposizioa murriztea da, itzal edo arropa egokiaz baliatuz eta eguzkipean egoteko oso garrantzitsua da eguzkitako krema erabiltzea.
Klima-aldaketa
Azken 30 urteotan kostaldeko ura gradu erdi bat berotu dela ikusi dugu Berrian. Azti-Tecnaliak Pasaian eginiko neurketetan, tenperatura eta ur gazitasuna nola aldatzen ari diren aztertu dute eta emaitzen arabera euskal itsasertzeko batez besteko ur zutabearen tenperatura ia gradu erdi bat igo da 30 urtean.
Biologia
Nesketan mutiletan baino handiagoa da omega 3 gantz-azidoen kontsumoak buruaren ahalmenean duen eragin ona. Hala azaldu digute Juan Ignacio Pérez Iglesiasek eta Miren Bego Urrutiak. Zehazki, bikoitza da eragina. Gakoa da neskek, garun-ehuna osatzeko erabiltzeaz gain, euren etorkizuneko seme-alaben garun ehuna osatzeko ere erabili behar dituztela omega 3 gantz-azidoak eta ipurmasail, aldaka eta izterretan pilatzen dute asimilaturiko omega 3 gantz-azidoen zati bat, beharrezkoa denean umekiari transferitu ahal izateko.
Ekologia
Intsektuen gainbeheraren errudunetako bat argi artifiziala izan daitekeen albistea eman du Juanma Gallegok. IGB Ur Gezeko Ekologiren eta Barne Arrantzaren Institutuko zientzialariek berretsi dute harremana dagoela argi kutsadura handia duten eremuen eta intsektuen galera handia duten eremuen artean.
Arkeologia
Historiaurreko Euskal Herriko ustezko lehen hiri planoa aurkitu dutela irakur daiteke Berrian. Anoetan topatutako harlauza baten gainean egindako trazo linealak erakusten ditu piezak: gainazala bitan banatzen duten bi lerro paralelo, eta alboetara zabaltzen diren laukiak ditu marraztuak. Euskal Herriko lehen hiri planoa izan daitekeela uste dute, lehen hipotesiaren arabera.
Paleontologia
Arranoak, otsoak eta katamotzak, Axlorreko neandertalen jaki izan zirela azaltzen dute Elhuyar aldizkarian. Axlor haitzuloan bizi izan ziren neandertalek hegaztiak, otsoak eta katamotzak jaten zituztela ondorioztatu dute, 1970eko hamarkadan Barandiaranek gidatutako indusketatan jasotako aztarnak aztertuta.
Euskaldun bat Artikoan txiolaria egiten ari den ikerketa-egonaldia Twitter bidez ari dela kontatzen jakinarazi du Sustatuk. Artikoko paleozeanografia ikertzen ari da tesia osatzeko. Zehazki, inguru haietako antzinako itsasoen bizitzaren historia, foraminiferoak aztertzen.
Asteon zientzia begi-bistan igandeetako atala da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna erreparatuz, Interneteko “zientzia” antzeman, jaso eta laburbiltzea da gure helburua.
Egileaz: Ziortza Guezuraga (@zguer) kazetaria da eta Euskampus Fundazioko Kultura Zientifikoko eta Berrikuntza Unitateko zabalkunde digitaleko teknikaria.