Medikuntza
Azken urteetan, modan jarri da proteina asko dituzten dietak. Horren harira, publikatu den ikerketa batean ikusi dute dieta horiek arterietan plaken pilatzea eragiten dutela. Testuan azaltzen digutenez, proteina maila altu hauek odolean zenbait aminoazidoren kopuruak handitzen dituzte, eta horrek sistema immuneko zelula makrofagoak akabatzen dituzte. Horren ondorioz, arteriak estutzen dira eta kasurik larrienetan, guztiz buxatzeko aukera dago.
Testosterona hormonaren mailaren eta zenbait gaixotasunen arteko lotura aztertzen duen ikerketarik handiena publikatu dute. Datuen arabera, testosterona-maila altua izateak bularreko eta endometrioko minbizia izateko arriskua handitzen du emakumezkoetan, eta prostatako minbiziarena gizonezkoetan. Elhuyar aldizkarian aurkituko dituzue xehetasunak.
Epilepsiaren Nazioarteko Egunaren harira, Berriako artikulu honetan gaixotasun kroniko honi buruz mintzatu dira. Kristinak eta Mikelek euren esperientziak azaldu dizkigute, gaitz hori hobeto ulertze aldera.
Genetika
Genetikan doktorea den Koldo Garcia elkarrizketatu dute Geuria.eus-en. Egun, ikertzaile lanetan ari da Biodonostia Osasun Ikerketako Institutuan, gaixotasun gastrointestinalen sailean. Bertan, genetika erabilita, gaixotasun horiek hobeto ezagutzen eta tratamendu hobeagoak egin daitezkeen ikertzen dute. Taldearen helburu nagusia da gaixotasun gastrointestinala (GI) sortzen duten mekanismo genetikoak azaltzea. Halaber, Garciak azaltzen digu zein den ikerkuntzaren egungo egoera eta zientziaren dibulgazio-lanaren garrantzia. Ez galdu!
Eboluzioa
Richard Wrangham primatologoaren Cathing Fire: How Cooking Made Us Human liburua aipatzen da testu honetan. Izan ere, eta autorearen hipotesiaren arabera, Homo erectus espezieak lortu zuen sua kontrolatzea eta elikagaiak kozinatzea, eta hori funtsezkoa izan zen garunaren eta adimenaren garapenerako. Elikagaiak kozinatuz handitu egin zen hauek digeritzeko eta xurgatzeko eraginkortasuna, eta horrek ondorio ebolutibo sakonak izan zituen.
Astrofisika
Berriki jakin dugu Arrakoth, iazko azarora arte Ultima Thule bezala ezagutu genuen Neptunoz haraindiko objektua, bi planetesimalen arteko batuketatik sortu zela. Hala berretsi du nazoarteko ikertzaile talde batek. Izan ere, objektuaren eraketa ez zen talka batengatik izan, “leunkiro” egindako grabitazio-hurbilpen baten emaitza baizik. Honi buruzko informazio gehiago Elhuyar aldizkarian topatuko duzue.
Materialak
Nanoteknologiak ikerkuntza arlo askotan garrantzi handia du, elikagaigintzan, esaterako. Lan honetan, nanoteknologia elikadura sektorean ezartzeak eragindako aurrerapen nagusiak aurkezten dira eta zehazki, hiru arlo hauetan: nano-aberastutako elikagaiak, elikagai biltegiratzeko diseinu berriak eta nanosentsoreak. Horretaz gain, nanoteknologiaren erabilpenak eragindako eztabaida aztertzen da testuan.
Fisika
Aurreko astean eman genuen honen berri: Ion Errea ikertzailearen taldeak frogatu zuen tenperatura oso handiko supereroaleak lor daitezkeela askoz ere presio txikiagoetan. Honek iraultza ekar dezake, izan ere, etorkizunean presio baxuagoko material supereroaleak identifikatzeko oinarriak ezarri dituzte. Informazio gehiago Elhuyar aldizkariko artikulu honetan aurki dezakezue.
Klimatologia
Himalaiako glaziarretan industria-iraultzaren hastapenetatik poluitzaileak metatu zirela frogatu dute. Elhuyar aldizkariak azaldu digunez, ikerketak agerian utzi du Britainia Handian sortu zen industria-iraultzak eragin nabarmena izan zuela airean, izotz-zutabean ordura arte baino metal toxiko gehiago aurkitu baitute 1780tik aurrera. Baina ez zen bakarrik industria-iraultza izan horren eragile, nekazaritzak ere eragina izan zuen izan ere, nekazaritzarako lurrak lortzeko basoei su emateak zinka askatzen baitu atmosferara.
Astronomia
Aurten, AEBk, Europako Batasunak eta Errusiak, Txinak eta Arabiar Emirerri Batuek misioak bidaliko dituzte Martera, bizitza arrastoak aurkitzera. Antolatuta dituzten misioen artean, ikertu nahi dute ea Marte bizia edukitzeko moduko planeta bat izan zen eta mikrobioak bizi izan ziren. Noizbait pertsonak bidali ahal izateko esperimentuak ere egingo dituzte. Marte hobeto ezagutzeko misioez gain, 2020an ilargia eta eguzkia izango dute helburu aipaturiko herrialdeek. Berriako artikuluan informazio guztia.
Asteon zientzia begi-bistan igandeetako atala da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna erreparatuz, Interneteko “zientzia” antzeman, jaso eta laburbiltzea da gure helburua.
Egileaz: Uxue Razkin (@UxueRazkin) kazetaria da.