Tokian tokiko jarduera: simulazio hiperrealistak

César Tomé

Etorkizun distopiko batean, gizateria, jakin gabe, preso dago errealitate simulatu batean, Matrix batean. Errealitate hori makina adimendunek sortu dute, gizakia ohartu gabe egon dadin, haien gorputzak energia iturri modura erabiltzen duten bitartean. Horixe zen Matrix filmaren oinarria, 1999an wachowskitarrek sortu zuten lana. Ikuspegi termodinamikotik argumentua oso efizientea ez bada ere, bere inpaktu kulturala nabarmena da, eta filmaren izenburua kaleko hizkeran erabiltzen da asmatutako eta errealitatetik banandutako mundu batean bizi garela adierazteko.

Hala ere, simulazio batean bizi garen ideia ez da berria inolaz ere. Historian konstante bat da, adibidez, hinduismoko munduaren ilusioa (maia), Zhuang Zhouk tximeleta taoista bat zela amestu zuen unea, Platonen kobazuloa, Descartesen jeinu gaiztoa (malin génie), Berkeleyren Jainkoa, kubetan dagoen saguzarra, eszeptikoaren tentaldi solipsista, alegia, existitzen den gauza bakarra nire kontzientzia eta informazioa ematen dion zerbait dela dioen ideia.

Gure unibertso guztia zibilizazio hiperaurreratu bateko ordenagailu simulazio bat besterik ez den ideia ezin da hala-hola baztertu. Soilik Ockhamen labana aplikatuz esan genezake ez dirudiela oso gertagarria. Hala ere, 2003an Nick Bostrom-ek 2003an Philosophical Quarterly aldizkarian artikulu bat argitaratu zuen, “Ordenagailu bateko simulazioan bizi zara?” izenburuarekin, eta horrekin “simulismo” deritzon mugimendu metafisiko bat sortu zen –ez epistemologikoa– errealitatea simulazio bat dela dioena.

Bitxiki, gizakiok ezagutzen ditugun gauzekin konparatzen ditugu beste gauza batzuk. Gure ezagutzak denborarekin aurrera egiten duen moduan, konparazioek ere haiekin batera egiten dute aurrera. Adibide ohikoena garunaren funtzionamendua da; izan ere, garunaren funtzionamendua unean uneko teknologia aurreratuen eta harrigarrienarekin alderatzen da, eta misterioarekin lotu. Hala, Descartesek entzefaloa makina hidrauliko batekin konparatu zuen; Freudek, bapore makina batekin; gerora, telefonogune batekin konparatu zen eta, azkenik, ordenagailuarekin; azkenaldian batzuek garuna web nabigatzaile batekin edo Internetekin konparatzen dute.

Etorkizuna imajinatzen dugunean joera kognitibo horren beraren preso gaude. Unibertsoa simulazio bat izan daitekeela uste dutenen oinarria errealitate birtualak gaur egun egin dezakeena da, eta horrek baliozkotasun emozionala ematen dio konparaketari, baina, horrek ez du esan nahi probabilitate handiagoa duenik egia izateko.

Izan ere, errealitate birtuala geroz eta leku gehiagotan dago, garuneko infartua izan dutenen errehabilitazio guneetan, bideo jokoetan (mota guztietakoak) eta oso zeregin konplexuak eta arriskutsuak egiten dituzten langile adituak modu seguruan entrenatzeko simulazio hiperrealistetan ere bai.

Virtualware euskal enpresak ongi irudikatzen du errealitate birtualarekin zer lor daitekeen; adibidez, GE Hitachi Nuclear Energyrentzat simulazio bat sortu dute eta, bertan, zentral nuklear bateko erregai erradioaktiboaren mugimenduaren entrenamendu errealista egin daiteke. Zeregin horretan, ezagutzak eta langileen arteko koordinazioa maila gorenekoak dira, eta errealitatearekin bat ez datorren edozerk ondorio larriak izan ditzake.

Egileaz:

Cesár Tomé López (@EDocet) zientzia dibulgatzailea da eta Mapping Ignorance eta Cuaderno de Cultura Cientifica blogen editorea.

Itzulpena: UPV/EHUko Euskara Zerbitzua.