Klima-aldaketa mehatxu nabarmena da hiri-gune historikoentzat, askotan populazio trinkoa duten eta ondare kultural baliotsua dutenak. Eremu horietan klima-aldaketarekin lotutako arriskuak ebaluatzeko, hainbat metodologia erabil daitezke.
Arriskuak neurtzeko hainbat metodologia aurki ditzakegu, esaterako, planteamendu bat ahultasun-ebaluazio bat egitea da, eta eraikin historikoek eta azpiegiturak klima-aldaketaren ondorioetara duten esposizioa, sentsibilitatea eta egokitzapen-gaitasuna ebaluatzea dakar. Horrek uholdeak, itsasoaren mailaren igoera eta muturreko gertakari meteorologikoak izateko potentziala ebaluatu dezake, baita tenperatura eta prezipitazio ereduen aldaketen eraginak ere.
Ebaluazio integratuaren modelizazioa hirigune historikoetan klima-aldaketaren arriskuak ebaluatzeko beste metodologia erabilgarria da. Ikuspegi honek klima-aldaketaren zientzia, ekonomia eta gizarte zientziak integratzeko eredu informatikoak erabiltzea dakar klima-aldaketak sektore eta eskualde ezberdinetan dituen inpaktuak ebaluatzeko, baita egokitzapen eta arintze estrategia ezberdinen kostuak eta onurak ere. Horrek erabakiak hartzen dituztenei lagun diezaieke, aukera desberdinak konparatzen eta klima-arriskuak kudeatzeko moduari buruzko aukerak aztertzen.
Metodologia horiez gain, interes-taldeak arriskuen ebaluazio-prozesuan parte hartzea ere garrantzitsua da. Hauek tokiko komunitateek, ondare adituek eta gobernu-agentziek osa ditzakete, hirigune historikoetarako ahultasunei eta egokitzapen-aukerei buruzko informazio baliotsua eman dezaketenak.
Orokorrean, ahultasun-ebaluazioak, agertoki-analisiak, ebaluazio integratuaren ereduak eta alderdi interesdunen parte hartzeak ikuspegi integral bat eman dezake hirigune historikoetan klima-aldaketaren arriskuak ebaluatzeko. Arriskuak eta ahuleziak ulertuz, erabakiak hartzen dituztenek egokitzapen eta arintze estrategia eraginkorrak garatu ditzakete kultur ondare baliotsu hauek etorkizuneko belaunaldientzat babesteko.
Artikulu honek hirigune historikoetarako klima-aldaketaren arriskuak ebaluatzeko metodologiei buruz dagoen literaturaren berrikuspen sistematiko eta kritikoa aurkezten du.
Dauden literaturaren berrikuspen sistematiko eta kritiko batek gai zehatz bati buruz aurretik argitaratutako ikerketen azterketa integrala eta zorrotza dakar. Berrikuspen honek ikerketa anitzen ondorioak identifikatzea, ebaluatzea eta sintetizatzea du helburu, ikerketa-galdera zehatz bati erantzuteko edo gai baten ulermen sakonago bat garatzeko. Ikuspegi sistematikoa eta egituratua erabiliz, ikertzaileek alborapena gutxitu dezakete eta ondorioen fidagarritasuna eta baliozkotasuna areagotu dezakete. Berrikuspen mota hau ezinbestekoa da ezagutzak aurrera egiteko eta ebidentzian oinarritutako praktikak informatzeko hainbat arlotan.
Horretarako, Web of Science eta Scopus-en dagoen literaturaren bilaketa sistematikoa egin zen. Scopus eta Web of Science munduko aipamen akademikoen datu-baserik erabilienak eta zabalenetakoak dira. Scopus Elsevier-ek mantentzen du eta zientzia, teknologia, medikuntza eta gizarte zientzien arloko 23.000 aldizkari baino gehiago biltzen ditu. Biltzarreko aktak, liburu sorta eta merkataritzako argitalpenak ere biltzen ditu. Web of Science Clarivate Analytics-ek kudeatzen du eta hainbat diziplinatako 21.000 aldizkari baino gehiago indexatzen ditu, besteak beste, zientzia, gizarte zientziak, arteak eta humanitateak. Biltzarreko aktak eta liburuen aipamenak ere biltzen ditu. Bi datu-baseek aukera ematen dute ikertzaileek artikuluak bilatzeko, aipamenen jarraipena egiteko eta euren arloko egile eta argitalpen nagusiak identifikatzeko. Ikerketa akademikorako, ebaluaziorako eta erabakiak hartzeko ezinbesteko tresnak dira.
Berrikuspena klima-aldaketaren ondorioen eta ondoriozko muturreko gertaeren eraginpean dagoen kultura-ondarearen ahultasunari eta arriskuen ebaluazioari buruz dauden metodologiak identifikatu eta ezaugarritzeko helburuarekin egin zen. Etorkizun hurbilean landu beharreko metodologien ezaugarri nagusiak eta ezagutzaren hutsune nagusiak identifikatu ziren, besteak beste, hirigune historikoetarako bero-olatuen arriskuak ebaluatzeko metodologia holistikorik eza. Berrikuspenaren emaitzak aztertzen dira, etorkizuneko arriskuak ebaluatzeko metodologietan erabiltzeko errendimendu-adierazle gakoak identifikatu eta garatu, bai hirigune historikoetako elementuak sistema gisa jorratzen dituztenak, bai bero-bolada luzeen eragin potentziala muturreko eguraldi honen probabilitatea gero eta handiagoa dela kontuan hartuta.
Artikuluaren fitxa:
- Aldizkaria: Ekaia
- Zenbakia: Ale berezia 2022
- Artikuluaren izena: Hirigune historikoen babesa klima-aldaketaren aurrean: arriskua neurtzeko metodologiak.
- Laburpena: Artikulu honetan hirigune historikoetarako klima–aldaketarekin erlazionatutako arriskuen ebaluaziorako metodologiei buruzko egungo literaturaren berrikuspen sistematiko eta kritikoa egiten da. Horretarako, gaur egungo literaturaren azterketa sakona egin da Web of Science eta Scopus datu-baseetan, klima-aldaketaren eta ondoriozko muturretako gertaeren eraginpean dagoen kultura-ondarearen kalteberatasun eta arrisku ebaluazio metodologiak identifikatu eta ezaugarritzeko. Etorkizunean zuzendu beharreko metodologien ezaugarriak eta ezagutza-hutsune nagusiak identifikatu dira, hirigune historikoetan bero-boladak izateko arriskua ebaluatzeko metodologia holistikorik eza barne. Berrikuspenaren emaitzak aztertu dira, ondoren arriskuak ebaluatzeko etorkizuneko metodologietarako adierazleak identifikatu eta garatzeko. Metodologia horiek, hirigune historikoetako elementuak sistema bakar gisa landuko dituzte, eta bero-bolada luzeek izan dezaketen inpaktu potentziala landuko dute, muturreko gertaera klimatiko horien probabilitate handiagoa kontsideratuz.
- Egileak: Laura Quesada-Ganuza, Leire Garmendia, Irantzu Álvarez, Estibaliz Briz, Ane Villaverde
- Argitaletxea: UPV/EHUko argitalpen zerbitzua
- ISSN: 0214-9001
- eISSN: 2444-3255
- Orrialdeak: 15-30
- DOI: 10.1387/ekaia.23076
Egileez:
Laura Quesada-Ganuza, Leire Garmendia, Estibaliz Briz eta Ane Villaverde UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako Ingeniaritza Mekanikoko Saileko ikertzaileak dira.
Irantzu Álvarez UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako Adierazpen Grafikoa eta Ingeniaritzako Proiektuen Saileko ikertzailea da.
Ekaia aldizkariarekin lankidetzan egindako atala.
