Parkinson gaixotasuna nahasmendu motor neurodegeneratibo ohikoena da, biztanleriaren % 2ari eragiten baitio. Gaur egun ez dago gaixotasuna sendatzeko gai den tratamendurik, eta erabiltzen diren gehienek sintomak arintzea dute helburu. Bradikinesia, atsedenaldiko dardara, muskuluen zurruntasuna eta jarrera-ezegonkortasuna dira sintoma motor ohikoenak, eta gaur egun, hauen bidez egiten da diagnostikoa. Hala ere, sintoma ez-motorrak ere ematen dira, usaimen galera, kognizio arazoak eta depresioa besteak beste.
Gaixotasun honetan Substantia nigra pars compacta-ko (SNc) neurona dopaminergikoen galera progresiboa gertatzen da, bide nigroestriatalaren funtzio desegokia eraginez. Neuronen heriotzan parte hartzen duten hainbat mekanismo zelular eta molekular deskribatu dira, eta nahiz eta gaixotasuna hainbat faktore genetiko eta ingurumenekoekin erlazionatu den, oraindik ez da haren patogenesia guztiz ezagutzen. Parkinson gaixotasunaren ezaugarri neuropatologiko nagusia garunean Lewy gorputzen presentzia da, zeinak gehien bat α-sinukleina proteinaz osatuta dauden, eta neuroinflamazioa ere gertatzen da.
Orokorrean, neuroinflamazioa erantzun babeslea da. Halere, neuroinflamazioa bi aurpegidun eragile gisa agertzen da, hau gehiegizkoa edo kronikoa bada neuronen kaltea eragin baitezake. Urte luzez, glia-zelulak neuronen euskarri hutsa zirela uste zen arren, hainbat funtzio betetzen dituztela baieztatu da. Ezinbestekoak dira garunaren egitura eta funtzio egokia bermatzeko eta glia-zelulek aktiboki parte hartzen dute hainbat garun-prozesutan. Mikrogliaren funtzio ezagunena gaitasun fagozitikoa da. Astrozitoek hesi hematoentzefalikoaren osotasuna bermatzen dute, eta faktore neurotrofikoak jariatzeko gaitasuna dute. Horien bidez, laguntza metabolikoa emateko eta energia-erregulaziorako ahalmena dute. Aktibatutako mikrogliak eta astrozitoek, hurrenez hurren M1 eta A1 fenotipo proinflamatorioa edo M2 eta A2 fenotipo antiinflamatorioa har dezakete.
Neuroinflamazioa eta neuroendekapenaren arteko erlazioaren mekanismo zehatzak ezagutzen ez diren arren, neuroinflamazioak funtsezko papera izan dezakeela iradoki da. Gizakietan egindako ikerketek, neuroinflamazioa Parkinson gaixotasunaren agerpenarekin eta garapenarekin irmoki lotuta dagoela iradokitzen dute. Mikroglia aktibatua aurkitu da gaixotasuna duten pertsonen SNc-an, baita inflamazioa eragiten duten zitokinen kontzentrazio altuak ere. Postmortem garunetan eta animalia-ereduetan egindako ikerketek, glia-zelulen aktibazioa erakutsi dute. Animalia-ereduak erabakigarriak dira estrategia terapeutiko neurobabesleak garatzeko. Animalia-ereduaren garapenaren helburu nagusia da gaixotasunaren aurkikuntza neuropatologikoak, sintomak eta idealki tratamenduaren aurrean duten erantzuna modu fidagarrian imitatzea. Parkinsonaren kasuan, urte askotan animalia-ereduak toxikoen bidez garatu izan dira. α-sinukleinan oinarritutako animalia-eredu guztiek hantura prozesu sendoa erakusten dute. Gehienek, hantura periferiko eta zentralaren konbinazioa aurkezten dute. Hala ere, adenobirusak erabiliz SNc-barneko injekzio bidez sortutako animalia-ereduak nahiko kritikatuak izan dira. Egun, α-sinukleinaren aldez aurretik sortutako zuntzak garunean injektatuz sortzen diren animalia-ereduek errepikatzen dituzte hobekien gaixotasunaren aurkikuntza patologikoak, Lewy gorputzen sorrera eta bide nigroestriataleko degenerazioa, kasu.
Gaur egungo ebidentzien arabera, neuroinflamazioa gertaera goiztiarra izan daitekeela uste da Parkinson gaixotasunaren patogenesian, eta baliteke honen sorrera periferiako immunitate-sistemaren eraldaketaren ondorioz ematea. Ebidentzien arabera, periferiako immunitate-sistemaren parte-hartze aktiboa nabaria da Parkinsonean eta baliteke honen eraginez gertatzea garuneko α-sinukleinaren metaketa eta neuronen endekapena. Hori horrela, hanturaren aurkako esku-hartze goiztiarra estrategia baliagarria izan daiteke Parkinson gaixotasuna saihestu edo atzeratzeko. Gaur egun oraindik mekanismo zehatzak guztiz ondo ulertzen ez diren arren, balizko itu terapeutikoa izan daitezkeen hainbat seinaleztapen bide eta molekula identifikatu dira. Mekanismo guztiak ulertzeak, Parkinson gaixotasunean hantura itu terapeutiko posible bat bezala erabiltzea ahalbidetuko luke.
Artikuluaren fitxa:
- Aldizkaria: Ekaia
- Zenbakia: 46
- Artikuluaren izena: Neuroinflamazioa Parkinson gaixotasunaren agerpenean eta progresioan.
- Laburpena: Parkinson gaixotasuna nahasmendu motor neurodegeneratibo ohikoena da, eta, gaur egun, ez dago gaixotasuna sendatzeko gai den tratamendurik. Bradikinesia, atsedenaldiko dardara, muskuluen zurruntasuna eta jarrera-ezegonkortasuna dira sintoma motor ohikoenak. Substantia nigra pars compactako neurona dopaminergikoen galera progresiboa gertatzen da, bide nigroestriatalaren funtzio desegokia eraginez. Neuronen heriotzan parte hartzen duten hainbat mekanismo zelular eta molekular deskribatu dira, baina oraindik ez da gaixotasunaren patogenesia guztiz ezagutzen. Parkinson gaixotasunaren ezaugarri neuropatologiko nagusia da garunean Lewy gorputzen presentzia, eta horiek gehienbat α-sinukleina proteinaz osatuta daude. Urte luzez, glia-zelulak neuronen euskarri hutsa zirela uste zen arren, hainbat funtzio betetzen dituztela baieztatu da, eta ezinbestekoak dira garunaren egitura eta funtzio egokia bermatzeko. Aktibatutako mikrogliak eta astrozitoek, hurrenez hurren M1 eta A1 fenotipo proinflamatorioa edo M2 eta A2 fenotipo antiinflamatorioa hartu dezakete. Neuroinflamazioaren eta neuroendekapenaren erlazioaren arteko mekanismo zehatzak ezagutzen ez diren arren, neuroinflamazioak funtsezko papera izan dezakeela iradoki da. Gizakietan egindako ikerketek iradokitzen dute neuroinflamazioa Parkinson gaixotasunaren agerpenarekin eta garapenarekin irmoki lotuta dagoela. Postmortem garunetan eta animalia-ereduetan egindako ikerketek, glia-zelulen aktibazioa erakutsi dute. Animalia-ereduak erabakigarriak dira estrategia terapeutiko neurobabesleak garatzeko. Egun, α-sinukleinaren aldez aurretik sortutako zuntzak garunean injektatuz sortzen diren animalia-ereduek errepikatzen dituzte hobekien gaixotasunaren aurkikuntza patologikoak. Gaur egungo ebidentzien arabera, neuroinflamazioa gertaera goiztiarra izan daitekeela uste da Parkinson gaixotasunaren patogenesian, eta baliteke horren sorrera periferiako immunitate-sistemaren eraldaketaren ondorioz gertatzea. Parkinsonean hantura periferikoaren ebidentziak daude, eta baliteke horren eraginez gertatzea garuneko α-sinukleinaren metaketa eta neuronen endekapena. Hori horrela, hanturaren aurkako esku-hartze goiztiarra estrategia baliagarria izan daiteke Parkinson gaixotasuna saihestu edo atzeratzeko.
- Egileak: Ainhoa Atxa, Maider Zubelzu, Raphaelle Bidgood, Teresa Morera-Herreras eta Ane Murueta-Goyena
- Argitaletxea: EHUko argitalpen zerbitzua
- ISSN: 0214-9001
- eISSN: 2444-3255
- Orrialdeak: 167-181
- DOI: 10.1387/ekaia.26200
Egileez:
- Ainhoa Atxa EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Farmakologia Saileko ikertzailea da.
- Maider Zubelzu eta Teresa Morera-Herreras EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Farmakologia Saileko eta BioBizkaia Osasun Ikerketa Institutuko Gaixotasun Neurodegeneratiboen taldeko ikertzaileak dira.
- Raphaelle Bidgood EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Farmakologia Saileko ikertzailea da.
- Ane Murueta-Goyena BioBizkaia Osasun Ikerketa Institutuko Gaixotasun Neurodegeneratiboen taldeko eta EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Neurozientziak Saileko ikertzailea da.
Ekaia aldizkariarekin lankidetzan egindako atala.
