Ozeanoen, atmosferaren, lurrazalaren, kriosferaren, biosferaren eta klimaren jokaera gaur egun ez da oraindik formalki bizitzen ari garen eta duela 11.000 urtetik baino gehiagotik ezaugarritu duen garai geologikoko (Holozenoa) bera. Gizakiak Lurra aldatu du.
Gure planetaren garapen geologikoa hainbeste alda dezakegula ikusita, 2009an Antropozenoari buruzko lantalde bat sortu zen, Nazioarteko Taula Kronoestratigrafikoan (Denbora Geologikoaren Eskala modura ezagutzen dena) Antropozeno terminoa formalizatzeko eta gehitzeko aukera aztertzeko.
Klimaren ikuspegitik, XIX. mendetik aurrera berotegi efektuko gasak azkar gehitu direnez, tenperatura eta itsasoaren maila ere gehitu egin dira, eta kontinenteetan geroz eta izotz gutxiago dago. Berotze maila Holozenoan detektatutakoa baino handiagoa da, eta Kuaternarioko fase interglaziarreko beste garai batzuetan izandakoaren antzekoa da.
Berehala hartu behar dira neurriak klima aldaketaren ondorio kaltegarriak gelditzeko eta egoera lehengoratzeko, eta hori guztia maila diplomatikoan formalizatu zen orain dela bost urte Parisko Akordioan. Akordio hori gorabehera, herritarren kontzientziari esker, erakundeak, gobernuak eta enpresak neurriak ezartzen ari dira berotegi efektuko gasen emisioak gutxitzeko.
Komunikabideetan askotan nahasten badira ere, klima aldaketa eta kutsadura ez dira gauza bera. Beharbada, hori gertatzen da komunikabide handiak hirietan kokatuta daudelako eta kontzeptu horiek nahasten dituztelako. Baina ez da horrela. Adibidez, klima aldaketak Salamanca iparraldeko nire arbasoen herrixkari eragiten dio, baina hangoentzat kutsadura Madrilen dagoen zerbait bat da, Bernabeu bezala.
Beraz, hiri handietan kutsaduraren eta klima aldaketaren aurkako borroka gauza bera dira; izan ere, iturri bera dute: ibilgailuen errekuntza motorrak eta berogailuetako galdarak. Arazo biak konpontzeko, energia metagailuak behar dira: lehenengo kasuan, adibidez, autoen bateriak, eta bigarren kasuan, besteak beste, panel fotovoltaikoentzako metagailuak.
Hiri handietan ezinbestekoa da kutsatzen ez duen eta berotegi efektuko gasik emititzen ez duen garraio publikoa izatea, ez bakarrik klima aldaketarako eta herritarren osasunerako, baizik eta baita hiriko monumentuen osasunerako ere. Dena den, eskakizunak ez dira hor geratzen. Garraiobide berria fidagarria, kutsatzen ez duena eta berotegi efektuko gasik emititzen ez duena nahi baldin badugu, zergatik ez gehitu zaratarik ez sortzea eta egitura iraunkorren ingurua ez aldatzea?
Sevillan lanean ari nintzen bertan metroko obrak egiten ari zirenean; hain zuzen, metroa hiriaren erdigunean azaletik igarotzen da. Noizean behin lankideok zerbait hartzera ateratzen ginen katedralaren inguruko taberna ñimiño batera, non sukaldea ezin hobea den, eta gutariko batek, ingeniaria bera, hauxe esaten zuen obrak ikustean: “Ea zer egiten duten katenariekin”. Ez dago katenariarik Sevillako metroan monumentuen eremuan, eta elektrikoa da. Bateriak erabiltzen ditu, baina ez nolanahikoak.
Ez da batere erraza tren bat hainbat kilometrotan (egunero 130 km baino gehiago Sevillari dagokionez), bere martxan jartze eta gelditzeekin, eta neguan hotza (berogailua) eta udan bero jasanezina egiten duela kontuan hartuta (aire girotua), mugitzeko gai diren bateriak sortzea. Bi euskal erakunde elkarlanean ari dira eskakizun horiek guztiak beteko dituzten bi metagailu sortzeko: CIC energiGUNE, zeinak ikerketako alderdiak lantzen baititu, eta CAF Power & Automation, zeinak garapeneko alderdiak jorratzen baititu. Emaitza bideo honetan ikus daiteke:
Egileaz:
Cesár Tomé López (@EDocet) zientzia dibulgatzailea da eta Mapping Ignorance eta Cuaderno de Cultura Cientifica blogen editorea.
Itzulpena: UPV/EHUko Euskara Zerbitzua.