Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

Kultura Zientifikoko Katedra

Kandelaria

#KZJaia, Dibulgazioa

biologia kzjaia

Juan Ignacio Pérez “Kandelario egunean eguzkia ikusi baino, otsoa ardi tartean ikusi nahiago” (9751. atsotitza Gotzon Garateren bilduman) Gaur, otsailaren 2, Kandelaria eguna da; Hartzaren eguna Europan, eta Marmotarena Ameriketako Estatu Batuetako ekialdeko kostaldeko zenbait herritan. Gaztelaniazko esaera zaharrak hartzari […]

Indar eremuak edonon!

#KZJaia, Dibulgazioa

fisika kzjaia

Gorka Azkune XIX. mendean Michael Faraday eta James Clerk Maxwell fisikarien lanetan indar-eremuen kontzeptua agertu zen lehenbizikoz. Indar-eremuen kontzeptua, garai haietan aurkitzen ari ziren fenomeno elektromagnetikoak behar bezala azaltzeko jaio zen, baina urteen poderioz fisikaren alor askotara hedatu da. Betiko […]

Kromosomaren X askatzen

Dibulgazioa, Mugaldea

biologia

Antonio Martínez Ron Aurrean duzun hau, aurtengo zientzi argazki onenetakoa da. Arratoi eme berberaren ezker eta eskuin erretinak ikusten dira bertan. Kolorei jarraiki, ikus daiteke aitaren X kromosoa non adierazi den (berdez), eta amaren X kromosoma non adierazi den (gorriz) […]

Abiadura handia lebitazio magnetikoaren eskutik

#KZJaia, Dibulgazioa

kzjaia teknologia

Josu Jugo Magnetismoa indar misteriotsu baten iturria izan da historian zehar, ezaguna antzinako greziarrek hari batzuk burdina erakartzen zutela ikus zutenetik. Halere, lehengo erabilpen praktikoa Txinan agertu zen, iparrorratza sortu zutenean XII. mendean. Magnetismo eta elektrizitatea erabat uztartuta zeudela eta […]

Giza zakilaren itxura ez da zoriaren ondorio

#KZJaia, Dibulgazioa

kzjaia

Ana Galagarra Aiestaran Ar adina zakil edo gehiago daude (espezie batzuk zakil bat baino gehiago baitute), eta, beraz, zaila da bat nabarmentzea. Hala ere, aditu asko bat datoz giza zakila berezitzat jotzean. Hurbileko ahaideekin alderatuta, giza zakila, handia izateaz gain […]

Eredu dinamikoak matematikaren irakaskuntzan

#KZJaia, Dibulgazioa

hezkuntza kzjaia matematika

Aitzol Lasa Oyarbide Matematikak giza jardueraren parte dira, eta, giza jarduera ororen modura, esanahia hartzen dute ereduak eraikitzerakoan eta problemen ebazpenerako testuinguruetan. Horrez gainera, problema matematiko horiek ebazterako orduan, tartean dauden ezagutza matematikoak dimentsio anitzekoak dira eta pertsonaren jarduera konplexua […]

Armiarma-sareen eroankortasun termikoa ez bide da hain garaia

EHUko ikerketa

Aski ezaguna da armiarma-sareen erresistentzia eta elastikotasuna oso handiak direla; horrez gain, ordea, eroale termiko bikaina ere badela adierazi zuten Iowako Estatu Unibertsitateko zientzialariek 2012an. Nephila clavipes armiarmaren zetaren difusibitate termikoa metal onenena bezain altua zela neurtu zuten: 70 mm2 […]

Zientzia, barrez eta zinez

Dibulgazioa, Mugaldea

nobel_sariak zientzia

Dibulgazio lanetan ari garenoi oso maiz egiten dizkigute zentzu gabeko ikasketei buruzko galderak. “Nolatan ari da norbait txakurrek txiza egiteko moduaz ikertzen?” edo “Zer axola zaigu kakalardoak Esne-bideaz baliatuta orientatzen badira? Erantzuna ez da samurra, zeren eta barrea eragiten duten […]

Gauss txikitan

#KZJaia, Dibulgazioa

kzjaia matematika zientziaren_historia

Asier Estevan Mugertza 1777. urtean, matematikari hoberenetariko bat jaio zen: Johann Carl Friedrich Gauss. Jatorri apaleko gizona zen, nekazari familia batean jaioa, bere gurasoak ez ziren inoiz eskolara joan. Hala eta guztiz ere, txiki-txikitatik erakutsi zituen Gaussek bere gaitasunak… Lehen […]