Antropologo bat Marten liburua, Oliver Sacks neurologoak idatzitakoa, 1995 argitaratu zen. Liburuan zazpi kontakizun paradoxiko topatu ditzakegu, kasu kliniko banatan oinarriturikoak. Giza garunak gobernatzen dituen funtzioen zenbait akats edo matxura nabarmen ikergai, bere neurologo-esperientziatik abiatzen da Sacks doktorea, zorroztasun sakonez […]
Nolako bikotea aukeratu, halako gene-ondarea sortu
Gure espeziean ohikoa da parekatze selektiboa , hau da, antzekoak diren pertsonek bikotekide izateko aukera gehiago dute zoriz itxaron daitekeena baino. Antzekotasun horiek askotarikoak izan daitezke: adinaren arlokoak, geografikoak, etnikoak, erlijiosoak, sozioekonomikoak, fisikoak, izaeraren arlokoak edo ezaugarri psikologikoak. Bikotekideen ezaugarriak […]
Intsektuen ezusteko eragina atmosferan
Ezaguna da tximeleta baten hegazkadari buruz esaten dena: munduaren punta batean egindako mugimendu txiki batek urakana eragin dezake munduaren beste puntan. Ez da horrela, noski. Baina berdin dio, ideia horrek balio duelako irudikatzeko ideia nagusi bat: eguraldia bezalako sistema kaotiko […]
Droga psikodelikoak patologia psikiatrikoak tratatzeko
Psilozibina sendagai potentzialki baliagarri bihurtu da zenbait gaixotasun neuropsikiatrikotarako, azkar ekiten baitio jardun terapeutikoari. Hala ere, oraindik ere ez dago oso garbi zer mekanismok eragiten dituzten ondorio horiek. UPV/EHUko Neuropsikofarmakologia taldearen lan batek errotik aztertzen du psilozibina haluzinogenoak saguetan duen […]
Asteon zientzia begi-bistan #417
Emakumeak zientzian Nazioarteko ikertzaile-talde batek ikerketa ekonomikoan generoak lankideen edo parekoen ekarpenen bikaintasunaren aitortzan duen eragina aztertu du. Proiektu hau egiteko zientzia elkarte nagusietako emakume eta gizon zientzialarien profilak bildu eta alderatu dira. Ondorioztatu dutenez, gaur egun, emakume akademikoek gizonek […]
Ezjakintasunaren kartografia #423
Hominino desagertuei eta giza eboluzioari buruzko aurkikuntzek jaso dute aurten Medikuntza edo fisiologiako Nobel saria, Svante Pääbori eman diote. Aurkikuntza horiek egin zirenetik bi iraultza izan dira, bata soziala (irakur bitez banakako jatorriak aurkitzeko analisi genetikoak) eta bestea zientifikoa. Lehenengoa […]
Kiñuren begirada: tomatea
Eduardo Angulo biologoak tomatearen nondik norakoak azaldu dizkigu artikulu sorta batean. Fruituak dituen osagaiak aparte, bere jatorria eta etxekotze hipotesiak ere aurkeztu dizkigu. Patataren ondoren, bigarren baratze labore garrantzitsuena da. Asian ereiten da gehien eta, haren atzetik, Afrikan, Europan, Amerikan […]
Betizu behi arrazaren karakterizazio genealogiko eta genomikoa
Populazio hori orografia malkartsura eta klimatologia hezera egokituta dago. Baserriko ekonomiaren giltzarria da, eta naturarekiko iraunkorra den abeltzaintza estentsiboa ahalbidetzen du. Gainera, eskualde horretako espezieen biodibertsitate zabalari eusten laguntzen dio. Hala ere, mende luzez mendi, baso eta zelaietan egon diren […]
Laserra goizeko kafea prestatzeko
Kafea munduan gehien kontsumitzen den edarietako bat da –hirugarren postuan uraren eta tearen atzetik- eta, Zientzia Kaieran ere, behin baino gehiagotan izan dugu kafea hizpide. Koldo Garciak, Kafe bat lau gene-koskorrekin , mesedez artikuluan argitu zizkigun Coffea arabica espeziearen genomaren […]
Beste garai bateko ipuinak, eta garai honetakoak
Azterketa biologikoak espezieen sekuentzia genetikoen –edo leinuen– alderaketan oinarritzen dira; horrela, haien historia marrazten da. Informazio genetikoa belaunaldiz belaunaldi transmititzen da, baina, batzuetan, DNAren kateak mutazioak izaten ditu erreplikatzean, eta leinu berriak sortzen dira, jatorrizkoaren ondoz ondoko adarkaduren ondorioz. Hizkuntzen […]