zientziateka

Duela mende bat, Albert Einsteinek Erlatibitatearen Teoria Orokorra kaleratu eta goitik behera aldarazi zuen unibertsoaz dugun ikuspegia. XX. mende osoan, teoriak eragin handia izan zuen zientzian, filosofian, artean, politikan, kultura herrikoian eta beste hainbat esparrutan. Einsteinen legatua aztertzeko, hiru fisikari […]

Gero eta informazio gehiago dugu gure inguruko eragile ezberdinek (elikadura, kutsadura, eguzkia eta bestelako konposatu fisiko, kimiko eta biologikoak) minbizi bat garatzeko ditugun aukerak nola baldintzatzen duten jakiteko. Zer da honi buruz jakin behar duguna, eta nola jokatu behar dugu? […]

Gure DNAk egunero jasotzen ditu kalteak: erradiazioak, erradikal askeak, minbizia eragiten duten beste substantzia batzuk… Hala ere, gure organismoak badu kalte horiek konpontzeko ahalmena. Esparru horretan egindako aurkikuntza garrantzitsu bati esker Tomas Lindahl suediarrak, Paul Modrich estatubatuarrak eta Aziz Sancar […]

Zulo beltzak ezagutzen ditugun objektu astrofisiko liluragarrienak dira. Ezin ditugu zuzenean ikusi; izan ere, haien indar grabitatorioa hain handia da ezen argiak ere ezin duen haien ingurutik ihes egin guregana heltzeko. Baina eragiten dituzten hainbat efektuek salatzen dituzte. Zulo beltzak […]

Historiaurreko giza aztarnen azterketei eta haien DNAren sekuentziazioari esker, biztanlerien historia ebolutiboa berreraikitzen ari gara. Halako teknologiak erabili dira euskaldunon jatorria aztertzeko, eta aurretik sortu ziren hipotesiak gehiago zehaztu ahal izan ditugu. Ikusi denez, DNA leinu batzuk in situ eboluzionatu […]

Teknologiak etengabe aurrerapausoak ematen dihardu, aparailu berriek funtzio berriak dakartzate eta hauek etengabe eguneratzen ari dira. Ez da harritzekoa makinek noizbait ikusteko gaitasuna izango dutenik esatea, baina dagoeneko badaude batzuk ahalmen hori eskuratu dutenak. Maiatzaren 26an Iñaki Goirizelaia, UPV/EHUko errektoreak […]

Apirilak 25ean eta maiatzak 12an lurra bortizki astindu zen Nepalen. Egun haietan, Richter eskalan 7,9 eta 7,3 graduko indarra eduki zuten bi lurrikara indartsuk herrialdea txikitu zuten. Lurrikarak indar suntsitzailea dira gizakiontzat, baina indar eratzaileak dira lurrarentzat: Himalaia mendikatea sortu […]

Duela 30 urte, bihotzeko zelula bat edo neurona bat azaleko zelula batetik abiatuta sortzea zientzia fikziozko kontua zirudien. Baina, medikuntza birsortzailearen eboluzio azkarrari esker, errealitate bihurtu da. Gaur egun badakigu zelula ama pluripotenteek, organismo oso bat eratu ezin duten arren […]

Hirurogeigarren hamarkadan makinei ikusmen ahalmena emateko lasterketa zientifiko teknologikoa hasi zen. 50 urte ez dira asko, baina aurrerapauso garrantzitsuak eman dira. Makinek ikusteko erabiltzen diren oinarri zientifiko teknologikoak aurkeztuko dira “Badute makinek ikusteko gaitasunik? Oinarri zientifikoetatik erabilpen praktikora” hitzaldian. Iñaki […]

Fukushimako istripua 2011ko martxoaren 11an gertatu zen. 9 graduko Richter eskalako lurrikara batekin hasi zen eta 15 metroko olatu erraldoi batekin jarraitu zuen. Emaitzak denok dakizkigu. Fernando Plazaola , Fisika Aplikatuko Katedradunak ezbeharraren gakoak eman zizkigun martxoaren 24an Bilboko Azkuna […]