biologia
Etiketen artxiboa 901 artikulu
Angelman sindromeak munduan jaiotako 15.000 jaioberritik bati eragiten dio. Haurrek normal garatzeko arazoak izaten dituzte: garapen intelektualaren atzerapena, komunikatzeko zailtasunak, oreka eta mugimenduaren koordinazioan arazoak, lo egiteko arazoak, epilepsia eta hitz egiteko eragozpenak. Gehienetan bi eta bost urte bitartean antzematen […]
Lurrunari ere atera dakioke txinparta
Amaia Portugal Bacillus generoko bakterioen esporak uzkurtu egiten dira ingurunea lehorra denean, eta zabaldu hezetasuna dagoenean. Mugimendu hori baliatuta, lurrunketa ere potentzial handiko energia iturri berriztagarria izan daitekeela egiaztatu dute Columbia Unibertsitatean. Hari esker, bonbilla bat piztea eta jostailuzko ibilgailu […]
Zer ikusi hura jan
Maria José Moreno Harremanik ote dute elikadurak eta morfologiak? Horixe badutela! Hainbat irizpide daude animalia-espezieak sailkatzeko, baina jaten dutenari erreparatuta, hiru talde daude: Haragijaleak edo karniboroak, hau da haragia jaten dutenak. Belarjaleak edo herbiboroak, hau da landareak jaten dituztenak. Orojaleak […]
Saguak, arrainak eta euliak eredu
Maria José Moreno Erdi Aroan (V. eta XV. mendeen artean), zientziak eta medikuntzak nabarmen egin zuten atzera. Hain zuzen ere, garai horretan bizi izan zuten kristauek bere garai onena. Izan ere, Elizak garrantzi ekonomiko eta politiko handia zuen mende horietan […]
Azala ere inprimatu daiteke
Amaia Portugal Organovo enpresa estatubatuarrak eta L’Oreal etxeak akordio bat sinatu dute, hiru dimentsiodun bioinprimagailu batekin giza azala imitatzen duten ehunak ekoizteko. Produktu kosmetikoak modu eraginkorrean testatzeko aukera ematen du teknika honek, animaliarik erabili gabe. Duela oso urte gutxi, ezagutu […]
Hizkuntzaren eboluzioaren bila burmuinaren eboluzioaren bidetik
Askok jakin nahi izan dute noiz, nola eta zergatik sortu zen hizkuntza. Hasierako teoriak nahiko espekulatiboak ziren eta xelebre samarrak ere. “Guau-guau” teoriaren arabera onomatopeietan zegoen hizkuntzaren sorrera. “Ay-ay” teoriarentzat, berriz, interjekzioetan. “Ding-dong” teoriak hizkuntzaren sorrera soinu eta esanahien lotura […]
Citius, altius, fortius
Javier San Martín 1881ean, Henri Didon apaiza dominikoak, eskola batean zegoen kirol-ekimen bat inauguratzen ari zelarik, “citius, altius, fortius” jaurtiki zien bertan zeudenei. Pierre de Coubertin ere bertan zegoen, eta hainbat urte beranduago, moldatu egin zituen hitz horiek, olinpiadetako lema […]
Genetikaren ibilbidea (V): Informazioa maneiatzen
Koldo Garcia Aurreko atalean informazio genetikoak helize batean bidaiatzen zuela esan genuen. Baina nola kopiatzen zen informazioa? Nondik nora zihoan informazioa? Informazioa irakurtzeko gai izango ziren ikertzaileak? Eta informazio hori maneiatzeko? Urte gutxitan genetikak abiadura handia hartu zuen eta DNAren […]
Beste animaliak ere jakinaren gainean daude
Amaia Portugal Gizakiek ez ezik, ugaztunek, hegaztiek eta beste zenbait izakik kontzientzia badutela egiaztatu dute askotariko ikerketek. Horri lotuta, 2012an Kontzientziaren Cambridgeko Adierazpena plazaratu zuten zenbait adituk, animaliek ere sentitzen dutela eta ongi tratatuak izan behar dutela gogoraraziz. Zerk bereizten […]
Bikiak: genetikako laborategi naturala
Maria José Moreno Zigoto bakarretiko bikiek ez dituzte beti gene berdin-berdinak, eta hori lagungarria da zientziarentzat. Izan ere, obulu eta espermatozoide berberek sortuak izan arren gene-ezaugarri desberdinak erakusten dituzten anaia-arrebek aukera ematen dute bestelako banakoen kasuan etikak ezarriko lizkigukeen mugak […]