urria 2015
Hileko artxiboa 33 artikulu
César Tomé López Eremua kontzeptu garrantzitsuenetako bat da fisika modernoan eta, oro har, honako hau adierazten du: espazioan nola jokatzen duten hala indar klasikoek, magnetikoek, elektrikoek eta grabitazionalek nola indar kuantikoek, elektrodinamikoak, kromodinamikoak, interakzio elektroahulak eta Higgsen indarrak. Eremuaren kontzeptuak […]
Modaren inpaktuari neurria hartzen
Amaia Portugal Desfileek baldintzatzen al dute gure janzkera? Galdera horri baietz erantzun dio Taiwan eta AEBtako ikertzaile talde batek, matematika eredu batean oinarrituta. Ondorio horretara iristeko, New Yorkeko pasarelatan eta kalean ikusitako arropen argazkiak alderatu dituzte. Gure armairuak eta modelo […]
EGUZKIKADAK: zerk sortzen ditu?
Naiara Barrado eta Itziar Garate “ Eguzkikada ” hitza ez da hiztegietan azaltzen, baina guk uste dugu egoki deskribatzen dituela Eguzkian gertatzen diren fenomeno bitxi eta indartsu guztiak. Eguzki-jarduera (edo Eguzki-aktibitatea) terminoa ere erabil genezake, baina Eguzkikadak hitzarekin, askoz hobe […]
Araztegiak ez daude prestatuta konposatu berriak arazteko
Metal astunak, hidrokarburoak, petrolioaren azpiproduktuak eta kutsatzaile sortu berriak dira egungo kutsatzaile nagusiak. Hauetako kutsatzaile asko araztegietan metatzen dira. Izan ere, gizakiok botatzen dugun zikinkeria guztia garbitzea bada ere araztegien eginkizuna, araztegi gehienak ez daude prestatuta agertzen hasi diren konposatu […]
Asteon zientzia begi-bistan #76
Uxue Razkin Hona hemen asteon Interneten jorratu diren zientzia-gaien laburpena. Begirada bat emango diogu? Biologia Animalia handien eta txikien taupada maiztasunari erreparatu diote oraingoan Juan Ignacio Pérezek eta Miren Bego Urrutiak. Aurreko astean ikusi genuen metabolismoa tamainaren arabera aldatzen zela […]
Ezjakintasunaren kartografia #84
Mapping Ignorance blogean hainbat artikulu interesgarri argitaratu dira. Hona hemen asteon plazaratu diren artikuluen laburpena. Ausazko bi taldeekin egindako esperimentuak, euretako bat kontrolezko taldea, giza ikerketen fidagarritasun adibidea nagusi dira (batez ere ikerketa klinikoetan). Baina ausazkotasuna ez balitzateke garrantzitsuena? Jon […]
Nettie Stevens (1861-1912): ahazturiko biologia-ahotsa
Uxue Razkin Ahaztuak gelditu dira haren ekarpenak. Ahaztuta bere ahotsa. Nettie Stevens ez da hain ezaguna. Zientzia-liburuetan agertzen da, noski, baina beti gizonezkoen ondoan, laguntzaile moduan, inoiz ez narrazio baten protagonista gisa. Bada, egindako ikerketa-lanak ozen eskatzen du bere lekutxoa […]
Turing eta haren katedrala
Arantxa Arzamendi George Dyson (Ithaca, New York, 1953), zientziaren historian aditua, txikitatik bizi izan zen zientzialariz inguratua. Freeman Dyson, fisikaria eta Verena Huber-Dyson, matematikariaren semea, Esther Dyson teknologi analistaren neba da. Aita katedratikoa zen Princetoneko Institute for Advanced Study (IAS) […]
Noren esku jarriko dugu gure genoma?
Oraindik hainbat urteko ibilbide luzea egin behar da datu guztiak ondo ulertzeko, baina azkenean finkatu ahal izango da zein diren Alzheimer edo minbizia bezalako gaixotasunak garatzeko probabilitateak. Izan ere, neurri handi batean herentzia dago gaixotasun hauen eragileen artean. Halaber, oso […]
Bihotza da Lurraren atalik gazteena
Amaia Portugal Liverpoolgo Unibertsitatean egin duten lan baten arabera, gure planeta duela milioi bat urte eta erdi inguru hasi zen barne nukleoa garatzen. Gainera, martxa honetan, Lurraren eremu magnetikoak bere horretan jarraitu beharko luke beste milioi bat urtez, ikertzaileok ondorioztatu […]