Planetako eremurik hotzenetako bakterioek sortutako molekula tentsioaktiboak industrian erabiltzeko modukoak izan daitezkeela proposatu dute Alemaniako ikertzaileek.
Gizakiak apenas urratu ez dituen jatorrizko eremu basatietan benetako altxor biologikoak egon daitezke, norbaitek aurkitzeko zain. Mundu guztiari ondo datorkion klixe bat da. Ekologistek sarri erabiltzen dute argudio hori natur babesguneak aldarrikatzeko orduan. Zientzialariek askotan aipatzen dute, ikerketa proiektuak justifikatzeko txostenak irekitzen duten laburpen exekutiboetan. Kazetarioi primeran datorkigu ere, lehen begirada batean garrantzi askorik ez omen duen gai bat eguneroko koktel informatiboan sartu ahal izateko.
Otsoaren ipuinean bezala, -modu positiboan, oraingoan- batzuetan klixe hori egia biribila bilakatzen da. Poloen inguruan begi hutsez ikusten ez diren mikroorganismoak izan daitezke, lasai asko, horren adibide.
Poloetako bizi baldintzak ez dira inbidia eragiteko modukoak: muturreko hotza, izozte-urtze ziklo etengabeak, elikagai gutxi eta erradiazio ultramoreko maila altuak daude, besteak beste. Alabaina, biziak beti aurrera egiten du. Halako ingurunetako bioaniztasun maila izugarria ez bada ere, bizidunak badira bertan. Poloetan bizi diren bakterio extremofiloak ondo moldatzen dira baldintza latz horietara.
Extremofilo horien azterketa sakonean abiatuz, zientzialariek argudio irmoa jarri dute mahai gainean. GFZ Alemaniako Geozientzien Ikerketa Zentroko ikertzaileak daude Trends in Biotechnology aldizkarian argitaratutako proposamenaren atzean. Diotenez, industrian erabiltzeko moduko irakaspenak atera daitezke kriosferaren eremu latzetik. Zehazki, uste dute mikroorganismo askok sortzen duten substantzia tentsioaktiboei etekina atera dakiekeela.
Bertan bizi diren bi bakteriotatik batek molekula tentsioaktiboen beharra du. Biziraupenaren motxilan, beraz, komeni da halako molekula bat eskura izatea. Bakterioa bazara, bederen.
Erabilpen potentzial mordoa omen dute molekula tentsioaktiboek. Hala nola detergenteak, garbitzaileak, kosmetikoak, botikak, elikadura osagarriak eta emultsionatzaileak sortzeko erabili daitezkeela diote. Gainera, mikroorganismoek sortutako biotentsioaktiboen erabilpenak ingurumen abantailak izango lituzke, industrian erabiltzen diren antzeko produkturekin alderatuz, hain kutsakorrak ez direlako.
Substantzia tentsioaktiboek bi alde guztiz desberdinak dituzte: hidrofoboa eta hidrofilikoa. Urarekin kontaktuan egotean, alde hidrofoboak uraren gainean geratzen da; alde hidrofilikoak, berriz, uraren azpian gelditzen da. Horrek dezenteko abantaila dakar zenbait materialetan eta prozesutan erabiltzean. Bestalde, hotzera egokituta dauden organismoek sortutako molekula biotentsioaktiboak gai dira elkarri eragiteko fase fisiko askorekin, hala nola, urarekin, izotzarekin, eta gasarekin. Baita konposatu hidrofobikoekin ere.
Elikadura erraztu
Molekula hauek baliatuz, bakterioek elikagaiak metabolizatzeko aukera dute: haien elikaduraren oinarri diren substratu konplexuak bereizteko erabiltzen dituzte. Era horretan, “jateko” moduko tamaina duten ur tantak lortzen dituzte.
Zientzialariek uste dutenez, jatorrian, mikroorganismoek begetaletatik eratorritako materiala jan ahal izateko garatutako entzimetan dute oinarri molekula tentsioaktibo hauek. Lignina, zelulosa edo taninoak metabolizatu ahal izateko, hain zuzen. “Horrela, litekeena da oso tenperatura baxuko lurzoruetan biotentsioaktiboek funtsezko rol ekologiko primarioa jokatu izana karbonoaren eta elikagaien mugimenduan”, proposatu dute ikerketa artikuluan.
Molekula hori sortzeko gai diren organismoen artean, ikertzaileek Moesziomyces antartcticus izeneko legamia nabarmendu dute. Bioteknologoek estimu handian dute organismo hori, tentsioaktiboak gain, industrian erabiltzeko moduko zenbait entzima sortzeko gai delako. Halako beste organismo asko aurkitzeko zain egon daitezkeela nabarmendu dute.
Molekula hauek “izugarrizko potentziala” dutela argudiatu du ikerketaren egile nagusi Amedea Perfumo mikrobiologoak. Haren azalpenaren arabera, ingurumen inpaktuari dagokionez ez dago kezka izateko ziorik. Gainera, poloen inguruan sortzen direnak zero azpiko tenperaturetan aritzeko ahalmena dute, eta horrek egonkortasun handia ematen omen die.
Hotza da, hain zuzen, gai honen gakoetako bat. Izan ere, tenperatura hotzagotan garbitzeko ahalmena izango duten detergenteak garatu ahal direla uste dute ikertzaileek. Baina bioerregaien alorrean ere tenperaturak badu garrantzirik. Hotza egiten duenean, biodiesela mantsoago doa motorrean. Horregatik, beste aukeretako bat da biotentsioaktiboak gehigarri gisa erabiltzea, erregaiaren bidea errazteko.
Prentsa oharrean fokua detergenteetan eta bioerregaietan jarri badute ere, ikerketa artikuluak luze eta zabal jorratu dituzte bestelako aplikazioak. Tartean, metano hidratoak erauzteko bidea erraz dezaketela diote, eta baita ozeanoetako eremurik hotzenetan petrolio isuriak garbitzeko orduan erabil litezkeela ere.
Hidrokarburoen industriak aspalditik ditu jo puntuan metano hidratoak, baina, momentuz, horiek eskuratzea teknikoki arras zaila da. Hortaz, prozesua errazteko balioko duen edozein aurrerapenak industria horretako arreta erakarriko du, seguruenera.
Prentsa oharrean Perfumok adierazi duenez, “planetako eremurik hotzenak gero eta eskuragarriagoak dira esploratzeko eta bertan ikerketa zientifikoak burutzeko”. Bestalde, “kultiboen bildumetan gero eta bakterio extremofilo gehiago daude eskura, eta horren ere sarbidea erraztu du”. Ohartarazi du, ordea, lan asko dagoela oraindik egiteko, eta molekula biotentsioaktiboak modu industrialean ekoiztea posible izango ote den ez dakitela.
Erreferentzia bibliografikoa
Perfumo A. et al. Going Green and Cold: Biosurfactants from Low-Temperature Environments to Biotechnology Applications. Trends in Biotechnology (In press). DOI: https://doi.org/10.1016/j.tibtech.2017.10.016
Egileaz: Juanma Gallego (@juanmagallego) zientzia kazetaria da.