Parisko Sorbona Unibertsitateko Frédéric Delarue zientzialaria buru duen nazioarteko talde batek adierazi duenez, zartailu baten antzeko buztana zuten eta modu aktiboan mugitzeko gai ziren mikroorganismoen aztarna fosilak aurkitu dituzte. Aztarnak duela 3.400 milioi urtekoak dira (hemendik aurrera m.a.).
Orain arte zeuden lehenengo bizitza arrastoak duela 3.800 milioi urte inguruko harri batzuk ziren. Harri horietan dagoen grafitoko karbono isotopoen proportzioak nolabaiteko jarduera biologikoa islatzen du bere formazioan. Baliteke oinarrizko bizitza formak lehenago agertu izana ere, agian duela 4.000 milioi urte, planeta sortu zenetik 500 milioi urtera, oraindik asteroideek maiz kolpatzen zuten garaian. Hala ere, ezagutzen diren organismo zelulabakarren fosil zaharrenak duela 3.500 milioi urte ingurukoak dira.
Ustezko egitura eragileak dituzten mikrofosilak aurkitu dira Strelley aintziraren formazioan, Australiako mendebaldean. Hosto formako mikroorganismoetatik abiatuz osatuko ziren –30-84 µm-ko luzerakoak eta zabalera erdikoak–. Arrasto inorganiko hutsak ez zirela baieztatzeko, mikrofosiletan fosforoa eta nitrogenoa zegoela frogatu dute paleontologoek, hau da, izaki bizidunen ezaugarri diren elementuak. Aurkitutako bostehunetatik, lauk bastoi moduko bat daukate zelularen ertzetako batean, eta egitura hori jotzen dute ikertzaileek apendize eragiletzat, egitura osatugabeak direla susmatzen duten arren. Arrasto gehienetan apendizea ez egotea edo aurkitutako lauretan zatirik ez egotea formatu zirenetik igarotako denbora luzean galdu izanaren ondorioa izango litzateke. Gaur egungo mikroorganismo askok, mugitzeko, antzeko egiturak erabiltzen dituzte, adibidez, flageloak –ingurune likidoan horiek biratuz mugitzen dira– edo beste batzuk.
Ikertzaileek bioRxiv gordailuan –biozientzien arloko biltegi librea– argitaratutako dokumentu batean eman dute beren aurkikuntzaren berri eta beste aditu batzuek aztertzea falta da aldizkari batean argitaratu aurretik. Beraz, oraindik ez du txosten zientifikoek formalki egiazko ikerketa produktu gisa onartuak izateko gainditu behar duten iragazkia pasatu. Gainera, aditu batzuek aurkikuntzen interpretazioaren inguruko zalantzak adierazi dituzte, beraz, tentuz hartu behar dira.
Ikerketaren egileek bai aurkikuntza, bai interpretazioa baliozkoak direla defendatzen dute, logikoa denez. Eta behatutako egiturek funtzio motorrak eduki ahal izatea zalantzan jartzen dutenen aurrean, bizitzaren historian modu goiztiarrean agertzeko pisuzko arrazoiak daudela argudiatzen dute. Azken finean, mugitzeko ahalmenak jatekoa azkar lortzeko aukera ematen du, beraz, segur aski mugimendu-egiturak agertzeko pizgarri indartsu bat izan zuten –hautespen presioak, jargoi biologikoan–. Orain arte halakorik ez ikusteko edo oso proportzio txikian aurkitzearen arrazoia horien ahultasun handia izango litzateke.
Bizitzaren historia eta, batez ere, bere jatorriaren historia, alderdi ezezagunez beterik dago. Funtsezko mugarri batzuen froga biribilik ez daukagu. Delarueren eta haren laguntzaileen proposamenak, azkenean, komunitate zientifikoaren onarpena jasoko du edo baztertu egingo dute. Horrela funtzionatzen du zientziak, arrastoetan oinarritutako usteetatik edo nahasgarriak edo interpretatzeko zailak diren frogetatik abiatuz. Denborak, hala ere, froga gehigarriei esker, egiazkotzat jotzen dugun ezagutza finkatzen du. Gero eta gehiago, eta gero eta hobeto; baina inoiz ez erabatekoa.
Erreferentzia bibliografikoa:
Delarue, F., Bernard, S., Sugitani, F., Robert, F., Tartèse, R., Albers, S.-V., Duhamel, R., Pont, S., Derenne, S., (2020). Evidence for motility in 3.4 Gyr-old organic-walled microfossils?
Egileaz:
Juan Ignacio Pérez Iglesias (@Uhandrea) UPV/EHUko Fisiologiako katedraduna da eta Kultura Zientifikoko Katedraren arduraduna.