Heste-mikrobiota gure digestio-hodian bizi den mikroorganismoen komunitatea da. Hura osatzen dute nagusiki bakterioek eta, neurri txikiagoan, birusek eta onddoek eta hainbat prozesuetan parte hartze du.
Heste-mikrobiotak osasun-egoeran, ostalariaren homeostasirako garrantzitsuak diren hainbat prozesutan parte hartzen du (1. irudia), hala nola elikagaietako zuntzaren hartziduran, nutrienteak eta energia lortzen, baita immunitate-hesiaren mantenuan ere. Aldiz, sindrome metabolikoa osatzen duten gaixotasunetan, obesitatean, intsulinarekiko erresistentzian edo dislipemietan adibidez, ikusi da hesteko mikrobiotaren osaera asaldatzen dela; disbiosi izenez ezagutzen dena. Hori dela eta, azken urteetan komunitate zientifikoak arreta berezia jarri du mikrobiotan, aurrez aipatutako gaixotasunen tratamendurako giltza izan daitekeelakoan.
Heste-mikrobiota osasunean eta gaixotasunean
Hesteko mikrobiota anitza eta aberatsa izatea eta horrela mantentzea ezinbestekoa da beraren funtzionaltasuna bermatzeko. Era berean, hesteko mikrobiota egoki batek infekzioen prebentzioan ere lagundu dezake, bakterio onuragarriek hesteak kolonizatzen dituztelako eta mukia jariarazten dutelako[1].
Gainera, mikrobiotak metabolitoak sortzen ditu, dietako zenbait konposaturen hartziduratik abiatuta. Metabolito horien artean, kate laburreko gantz-azidoak aurki daitezke, baita zenbait bitamina eta aminoazido adarkatu ere. Metabolito horiek eragin bioaktiboa dutela erakutsi dute zenbait ikerketatan[1].
Sindrome metabolikoaren kasuan, ikusi da asaldura hau eragiten duten gaixotasunetan hesteko mikrobiota desegokia dela. Obesitatea duten pertsonek heste-mikrobiotaren dibertsitate murriztua dutela ikusi da, zeinak bitartekari hantura-eragile gehiago ekoizten dituen. Diabetesa duten pazienteetan ere ikusi da, mikroorganismoen aniztasun txikiagoa ez ezik, hanturaren aurkako efektua duten kate laburreko gantz-azidoak ekoizten dituzten bakterio gutxiago izaten dituztela.
Antzeko zerbait deskribatu da gaixotasun kardiobaskularrak dituzten pertsonetan, haietan erlazio desegokia ikusi baita Firmicutes/Bacteroidetes bakterioen artean, eta murrizketa, berriz, butiratoa bezalako kate-laburreko gantz-azidoak ekoizten dituzten bakterioen kopuruan. Gibel gantzatsu ez-alkoholikoaren kasuan, zeina sindrome metabolikoaren gibeleko manifestaziotzat jotzen den, asaldura hepatiko hau duten pertsonek bakterio etanol-ekoizle gehiago dituztela frogatu egin da.
Horiek horrela, heste-mikrobiotaren kudeaketa arreta handia erakarri duen ikerketa-ildo bihurtu da, bereziki probiotikoen erabilera aztertu delarik. Adibidez, ikusi da Lactobacillus acidophilus La5 eta Bifidobacterium lactis Bb12 bakterio probiotikoak dituen jogurta hartzeak murriztu egin dituela gibeleko kaltearen markaitzaile diren serumeko transaminasa-mailak gibel gantzatsua duten pertsonengan. Gainera, Bifidobacterium breve B-3ren kontsumoak gehiegizko pisua duten pertsonen gorputz-gantza murrizten du.
Onura horiek ez dira osasun-asaldurak dituzten pertsonetara mugatzen. Adibidez, Lactobacillus casei Shirotarekin hartzitutako esnea hartzeak gluzemiaren kontrola hobetzen du dieta desorekatu batekin elikatutako banako osasuntsuetan[2].
Heste-mikrobiota nola zaindu daiteke sindrome metabolikoa tratatzeko?
Orain arte hainbat ekintza-mekanismo deskribatu dira probiotikoen administrazioak eragiten dituen efektu onuragarriak bideratzeko. Bakterio probiotikoak hesteen kolonizazioan lehiatzen dira potentzialki kaltegarriak izan daitezkeen beste bakterioekin, eta mikrobiotaren osaera egokia sustatzen dute horrela.
Hori lortzeko, probiotikoek heste-barrunbeko pHa aldatzen dute, nutrienteengatik lehiatzen dira edo/eta zenbait bakterioren hazkuntza eragozten duten bakteriozinak ekoizten dituzte[3]. Ondorioz, bitartekari hantura-eragileak sortzen dituzten eta energia-xurgapen handia duten bakterioen ugaritasuna txikiagotu daiteke. Bi ekintza-mekanismo horiek probiotikoek obesitatean eragiten dituzten onurak azalduko lituzkete, neurri batean behintzat.
Probiotikoak hartuz heste-mikrobiotaren konposizioaren aldatzen da, eta mikrobiota anitzagoa eta aberatsagoa sortzen da[4]. Ildo horretan, probiotikoak ematea eraginkorra izan daiteke disbiosi komuna duten hainbat asaldura metaboliko itzularazteko.
Bestalde, probiotikoek hesteko hesi-funtzioa hobetzen dutela ikusi da. Horri esker, bakterioek jariatutako molekula hantura-eragileak odolera heltzea ekiditen da, eta murriztu egiten da, horrela, maila-baxuko hantura sistemikoa, zeina sindrome metabolikoarekin lotutako asalduretan ohikoa den. Era berean, probiotikoak hartzeak areagotu egiten du hanturaren aurkako efektuak dituzten metabolito mikrobiarren ekoizpena, zeinak hesteko hesi-funtzioa hobetzen duten[4].
Probiotiokoak hartzeak, mikroorganismo biziak diren aldetik, berekin dakar infekzio sistemikoa edo immunitate-sistemaren gainestimulazioa izateko arrisku handiagoa ere[5]. Horregatik, arreta berezia eskaini zaie postbiotikoei eta metabolito bakteriarrei. Postbiotikoak zelula mikrobiano ez-bideragarriak dira, bakterio probiotikoak bero bidez inaktibatzetik sortzen direnak.
Postbiotikoen efektuak bideratzen dituzten ekintza-mekanismoen artean, nabarmentzekoak dira bitartekari hantura-eragileen ekoizpena murriztea eta hesteko hesi-funtzioaren hobetzea. Postbiotikoek sindrome metabolikoaren hobekuntzan duten efektuaren inguruko ezagutza urriagoa da probiotikoena baino, eta, nagusiki, animalietan egindako ikerketetatik dator.
Hala ere, haien eraginkortasuna gizakietan egindako azterlan batzuetan ere frogatu da. Inaktibatutako Lactobacillus amylovorus CP1563 hartzeak gorputzeko eta erraietako gantza murriztu eta kontrol gluzemikoa zein lipemia hobetzen ditu obesitatea duten pertsonengan. Bitxia bada ere, duela gutxi argitaratutako azterlan batek agerian utzi zuen postbiotikoen eraginkortasuna probiotikoen antzekoa izan zela hainbat gaixotasunen prebentzioan zein tratamenduan.
Metabolito bakteriarren kasuan, mugatua da haien efektuei buruzko ezagutza eta nagusiki zeluletan eta animalia-ereduetan egindako esperimentuetan oinarritzen da. Adibidez, frogatu da, sagu-eredu batean, beroak inaktibatutako Lactobacillus paracaseiren azido lipoteikoikoak gantzetan aberatsa den dieta batek eragindako asaldura eraginkorra dela metabolikoak prebenitzeko. Onura horiek hesteen osotasuna hobetzearen ondorio dira.
Saiakuntza klinikoetan lortutako datuei dagokienez, ikusi da hanturaren aurkako efektuak dituen butirato kate laburreko gantz-azidoa hartzeak intsulinarekiko sentikortasuna hobetzen duela pertsona argaletan.
Laburbilduz, ebidentziak iradokitzen duenez, hesteetako mikrobiotara zuzendutako interbentzioak eraginkorrak izan daitezke sindrome metabolikoarekin lotutako asaldurak kudeatzeko. Gainera, ebidentziak adierazten du mikroorganismoen bideragarritasuna ez dela funtsezkoa efektu onuragarriak lortzeko orduan, eta jarduteko modua ere antzekoa dela. Hala ere, ikerketa gehiago behar da ekintza-mekanismoak hobeto ulertzeko, eta horrek dosiak eta esku-hartze horien iraupena doitzen lagundu egingo luke.
Erreferentzia bibliografikoak:
[1]Peluzio, Maria do Carmo Gouveia; Martinez, J. ALfredo; Milagro, Fermin I. (2021). Postbiotics: Metabolites and mechanisms involved in microbiota-host interactions. Trends in Food Science & Technology, 108, 11-26. DOI: 10.1016/j.tifs.2020.12.004
[2]Hulston, Carl J.; Churnside, Amelia A.; Venables, Michelle C. (2015). Probiotic supplementation prevents high-fat, overfeeding-induced insulin resistance in human subjects. British Journal of Nutrition, 113(4), 596-602. DOI: 10.1017/S0007114514004097
[3]Plaza-Diaz, Julio; Ruiz-Ojeda, Francisco Javier; Gil-Campos, Mercedes; Gil, Angel (2020). Mechanisms of Action of Probiotics. Adv Nutr, 10(S1), S49-S66. DOI: 10.1093/advances/nmy063
[4]Arellano-García, Laura; Portillo, María P.; Martinez, J. Alfredo; Milton-Laskibar, Iñaki (2022). Usefulness of Probiotics in the Management of NAFLD: Evidence and Involved Mechanisms of Action from Preclinical and Human Models. Int J Mol Sci, 23(6), 3167. DOI: 10.3390/ijms23063167
[5]Doron, Shira; Snydman, David R. (2015). Risk and safety of probiotics. Clinical Infectious Diseases, 60(S2), S129-134. DOI: 10.1093/cid/civ085
Egileez:
Iñaki Milton-Laskibar, Laura Arellano-García, Maitane González-Arceo, Saioa Gómez-Zorita eta María Puy Portillo EHUko Farmazia Fakultateko Farmazia eta Elikagaien Zientziak saileko ikertzaileak dira.