Handi izatearen aldekoak (baita txiki izatearenak ere)

Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia

Geroari begira

Simaurra oso erabilgarria da. Milaka animalia-espezie bizi dira simaurretik. Onthofagus generoko espezieek, esaterako, simaurra jaten dute, eta bi mila espezie baino gehiago ditu talde honek mundu osoan banatuta.

Genero honetako espezieak dira kakalardo pilotagile izenaz ezagunak diren intsektu asko; hala ere, beste generoetako zenbait espeziek ere izen bera hartzen dute. Ingelesez duen izena, dung beetle (bekorotzaren kakalardoa), haren izaeraren adierazle zehatzagoa da seguru asko.

Espezie hauek dimorfismo sexuala dute. Arrek erasorako eta defentsarako erabiltzen duten adar bat daukate, eta espezieen arabera aldatzen da haren kokapen anatomikoa. Emeek, berriz, ez ohi dute adarrik. Arren garapenak bi ibilbide desberdin jarrai ditzake, bizi-zikloaren aldi kritiko batean ⎯larba heldu bihurtzen den unean, hain zuzen ere⎯ gertatzen denaren arabera. Hasteko, une horretan sexu-kromosoma egoteak edo ez egoteak baldintzatzen du heldu horren sexua zein izango den. Gero, ezagunak ez izan arren seguru asko, hormonen menpe dauden zenbait mekanismoren bidez baloratzen ditu ar horrek gertu dituen energia- eta egitura-baliabideak. Baldin eta baliabide horiek atalase jakin baten gainetik badaude, orduan tamaina handikoa izango da arra, eta, espeziearen arabera, adar bat edukiko du. Baina baliabideak atalase horren azpitik badaude, txikia izango da eta ez du adarrik edukiko.

Larbak zaintzea da emearen ardura nagusia. Larbak elikatzeko, satsa erabiltzen du, eta larbak sortu aurretik egin dituen zuloetan sartzen du simaurra. Arrak, bestalde, zuloaren sarrera zaintzen du, beste arrik sar ez dadin: horretarako erabiliko du adarra, beharrezkoa bada. Baina, lehenago esan bezala, ar adardun horiez gain, badira ar adargabe txikiagoak ere. Ar horiek ahulagoak dira, noski, baina baita maltzurragoak ere, hitz hori intsektu bati buruz hitz egiteko egokia bada. Izan ere, ar txikiek emeengana iristeko eta ernaltzeko beste zulo batzuk egiten dituzte. Adarrik gabeak dira, bai, ar txikiak, baina adarra oztopoa izango litzateke isilpeko modu horretan jokatu ahal izateko.

Oso ondo planifikaturiko eta eginiko esperimentuen emaitzetatik atera dira hemen aurkeztu ditugun ondorio horiek. Eboluzio-mekanismoei eta animalien garapen-biologiari buruzko ondorio interesgarriak dira, baina, horrez gain, tamainak eta ongizateak berak zenbaitetan jartzen dituen segadei buruzko irakaspenik ere atera daiteke.

Egileez: Juan Ignacio Pérez Iglesias (@Uhandrea) eta Miren Bego Urrutia Biologian doktoreak dira eta UPV/EHUko Animalien Fisiologiako irakasleak.

Artikulua UPV/EHUren ZIO (Zientzia irakurle ororentzat) bildumako Animalien aferak liburutik jaso du.