Uxune Martinez Historiak erakutsi digu, Euskal Herrian gaztelania izan zela nagusi goi-mailako produkzioaren ekoizpenean gerraurretik. Hala ere, euskaraz ere egin izan dira lanak. XVI. eta XVII. mendeetan herritar gehienak euskaldun elebakarrak ziren. Elizak ondo zekien herritarren artean doktrina zabaltzeko ezinbestekoa […]
Zeliakia, bananak eta estatu-kolpeak
Istorio luzea da hau. 1887an, Samuel Gee medikuak deskribatu zuen lehen aldiz gaixotasuna Londoneko Haur Ospitaleko ume gaixoak behatu ondoren. Hauek beherako zurixka bat zuten, giharretako mina, aldaketa asko jateko gogoan, ahulezia eta nekez hazten ziren. “Gaixotasuna geldo garatzen da […]
Enbrioi txikiak, hobeto bizirauteko
Amaia Portugal Behe Kretazeo garaiko hamarnaka landare loredunen haziak aztertu ahal izan dituzte ikerketa lan batean, oso ondo kontserbatutako fosil batzuei esker. Hazi horietan aurkitu dituzten enbrioi arrastoek 0,3 milimetroko tamaina baino ez dute. Duela 125 milioi urte, gaur egun […]
Elefantearen belarriak
Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Beroa ———————————————————————————————————– Ezaguna da belarriek oso zeregin garrantzitsua betetzen dutela elefanteen gorputz-tenperaturaren erregulazioan. Bero asko barreiatzen dute elefanteek belarrietatik; izan ere, odol-hodiez josita dituzte belarriak, odolaren bitartez ateratzen baita barruko beroa azalera, kasu […]
Non nago? Live Tracking, kokalekua erregistratzeko aplikazioa
Ander Orbegozo Igartuak, Bilboko Industria Ingeniaritzako Unibertsitate Eskolako informatikako ikasleak kokalekua erregistratzeko eta denbora errealean partekatzeko sakelako aplikazio bat sortu du, Live Tracking. Aplikazioa gradu amaierako lana izan da eta puntuazio gorena lortu du: 10. Ander Orbegozo ingeniari informatiko bergararrak […]
Asteon zientzia begi-bistan #85
Uxue Razkin Asteon zientzia begi-bistan astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluen bilduma da. Zientzia Kaiera blogaren igandeetako gehigarria. Adimen artifiziala New Yorkeko eta Torontoko Unibertsitateko ikertzaileek diseinatutako algoritmo baten bidez, ordenagailuak kontzeptu berri bat ezagutzea eta harekin erlazionatutako […]
Ezjakintasunaren kartografia #93
Mapping Ignorance blogean hainbat artikulu interesgarri argitaratu dira. Hona hemen asteon plazaratu diren artikuluen laburpena. 3D inpresioak pentsatzen ditugun baino erabilera gehiago ditu. Dany Continho-Nogueirak erakusten dizkigu zeintzuk diren: From bones to 3D(s): diffusion, didactics and diagnostics. Inurriak luzera egokia […]
Lydia Zapata Peña (1965-2015): Paleolitoko landareen erabileraren mintzoa
Uxue Razkin Europako Arkeobotanika arloko espezialistarik onenetarikoa izan zen Lydia Zapata Peña doktorea. Arkeologoa izateko asmoz, Deustuko Unibertsitatean hasi zen bere ibilbidea osatzen. Bertan Historia ikasi zuen. Horren ostean, Londresko University Collegera joateko beka bat eskuratu zuen eta bertan Arkeobotanikari […]
Espazioaz eta denboraz (II)
César Tomé López Newtonek espazio absolutua unibertsoko pausaguneko masen zentroaren arabera definitu zuen. Hala ere, mekanikaren legeak gordetzeko, esan behar da edozein “sistema inertzial” (alegia, espazio absolutuarekiko uniformeki higitzen den edozein gorputz) balia litekeela erreferentzia-sistema gisa. XIX. mende bukaeran, erreferentzia-sistema […]
Landareek ezin dituzte gizakiaren akatsak zuzendu
Amaia Portugal Fotosintesiaren bitartez, guk atmosferara isuritako karbono dioxidoaren zati bat xurgatzen dute landareek. Klima aldaketa kontrolatzeko borrokan, hori lagungarria izan zitekeela uste izan da. Ikerketa berri baten arabera, ordea, xurgatze hori uste baino mugatuagoa da, eta isuriak murrizteko neurriak […]