Googleri datuak, istorioak eta era guztietako jakintza zatiak eskatzean, bilatzaileak ematen digun informazioaren jatorria gu geu garela pentsatu ohi dugu. Hau da, haren jabe lehendik baginela pentsatzeko joera izaten dugu, eta horrenbestez, neurriz kanpo balioesten ditugu gure baliabideak eta gaitasun […]
Zelulen bikoizketa kontrolatzen duten geneetan gertatzen diren mutazioek eragiten dute kontrolaren galtze hori. Beste gene batzuetan gertatzen diren mutazio gehigarrien ondorioz, zelula horiek aska daitezke eta zabaldu odol- hodietan zehar. Hala, tumoreak gorputzeko beste atal batzuetara hel daitezke. Baina, beti […]
Animalia espezie askok migratzen dute elikadura eremuetatik ugaltze eremuetara, eta, hori egin ahal izateko, doitasun handiz kudeatzen dute denbora. Biologo eta etologoak aspalditik ari dira migrazio horien atzean dauden mekanismoak argitu nahian, baina ikasi dute zaila dela arrazoi bakar bat […]
Kristobal Kolon Mundu Berria deituko zena arakatu eta aurkitzeko bidaiatzen hasi zenean, XV. mende amaieran eta XVI. mende hasieran, ez zituen belak Andaluziako portuetatik mendebalderantz abiatu eta berehala zabaldu. Hori egin beharrean, Kanariar Uharteetaraino jaitsi zen, eta, handik, arku txiki […]
Leire Larizgoitia Arkotxa neutrinoen fisikaria da, nahiz eta, fisika ikasten hasi zenean, ez zekien bazirenik ere neutrino izeneko partikulak. Gogora ekarri du, batxilergoko bigarren mailan, fisikako irakasle oso on bat izan zutela: “Teoria azaltzeaz gain, esperimentuak egiten zituen, eta oso […]
Azpiegitura linealak informazio kartografiko antolatua eta sailkatua dutenak dira. Hau da, trazadura edo ibilbidearen informazio lineala duten azpiegiturak dira, hala nola, errepideak eta trenbideak, zubiak, hormak, tunelak, uraren, argiaren eta gasaren eraginpeko zerbitzuak. Azpiegitura linealek eragin oso negatiboa dute biodibertsitatean […]
Egia-osteak, normalean, errealitatea desitxuratuz gizarte jarreretan eragiteko eta iritzi publikoa modelatzeko asmoz sortzen dira. Horretarako, hain zuzen, ni emozionalera jotzen da eta gertaerak alde batera uzten dira. Termino hori, esanahi pixka bat ezberdina eman arren, Steve Tesich antzerkigileak sortu zuen […]
Ohikoena ahotik hartzea da, konprimitu, kapsula, likido edo hauts formatuan eta, esaterako, Estatu Batuetan “janari-osagai”ren bat dutela (bitaminak, mineralak, aminoazidoak, entzimak, belarrak, etab.) adierazten da. Hala ere, ez dira elikagai baten ordezko gisa aurkezten, eta ez dira dietaren edo janariaren […]
Bi ahoko ezpata da berotegi efektua. Hari esker posiblea da bizia lurrean, behintzat gaur egun ezagutzen dugun modukoa. Kalkulatzea zaila den arren, zabalduen dagoen kalkuluaren arabera eragin hori ez balego planetaren batez besteko tenperatura -18 °C-ren bueltan ibiliko litzateke. Oreka […]
Lehenengo aldiz saiatuko dira zientzialariak gizakia beste espezie batekin elkarrizketa bat izaten, baina hau lortzeko, animaliaren hizkuntza ulertzeaz gain, beren hizkuntza imitatzeko gai izan behar dugu. CETI izena jarri diote proiektuari (Cetacean Translation Initiative) eta baleak aukeratu dituzte ikerketa-eredu modura […]