Kolaborazioak
Kategorien artxiboa 1171 artikulu
Juan Ignacio Pérez Iglesias Lerro hauei izenburua eman dien esaera XIX. mendearen bukaerako langileen aldarrikapen baten ingelesetiko itzulpen oso libre bat da. Zortzi ordu egunean, horixe da lotan eman behar dugun denbora, preskripzio zabalduaren arabera. Baina Mendebaldeko gizarteetan gehienek diote […]
Presa zaharrei buruz hitz egiteko unea iritsi da
Oroituko zarete eskolan irakasten zutenaz: ur gezaren altzoan garatu da zibilizazioa. Edateko ura ez ezik, nekazaritza eta abeltzaintza aurrera ateratzeko ezinbestekoa da ur geza eskura izatea. Ubideen, akueduktuen eta antzeko eraikuntzen bitartez ibaietatik eta aintziretatik zertxobait aldentzeko moduan egon da […]
Elur-maluta matematikoa
Javier Duoandikoetxea Elur ugari ekarri zigun neguak Euskal Herrira eta halakoetan edonon agertzen diren paisaia zuritu ederrak erakutsi zizkiguten hedabideek. Baina begiekin ikusten ez den edertasuna ere badu elurrak, Zientzia Kaiera honetako Izotz-kristalen zientzia artikuluan Leire Sagronizek eta Ainara Sagronizek […]
Selenioa, funtsezkoa eta arriskutsua
Juan Ignacio Pérez Iglesias Zenbait elementu kimiko ezagunak zaizkigu; oxigenoa edota burdina, esate baterako. Egunero ditugu ahotan elementu horien izenak. Baina normala izaten da, eskolan izan ezik, elementu gehienen berririk ez izatea. Selenioa (Se), adibidez, oso ezezaguna da. Agian, ikusiko […]
Uzuri Albizu, matematikaria: “Zientzia boterea da; feministok ezin dugu alde batera utzi”
Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Uzuri Albizu Mallearen ahotsa oso ezaguna da arabar askorentzat, Hala Bedi irratiko esataria baita. Estitxu Villamor Lomasekin batera aritzen da, eta haien saioetan nabarmen antzematen dira ikuspegi feminista eta espiritu kritikoa. Gainera, bata matematikaria eta […]
San Blas opila eta anisa, bai bikote gozoa
Hemen gehien erabiltzen den anisa Pimpinella anisum landaretik lortzen da. Landare hauek Asian eta mediterraneoan aurki daitezke. Haien haziak edari alkoholdunak zein alkohol gabeak, haragia, gozokiak edo opilak gozatzeko erabiltzen dira. Anis olioa Pimpinella anisum landarearen hazien destilaziotik lortzen da […]
Eta, agian, COVIDak minbizia sendatu zion…
Josu Lopez-Gazpio Sarritan birusak, eta bereziki SARS-CoV-2a maltzurtzat hartzen ditugun arren, ez ginateke bizirik egongo Lurrean birusak ez baleude. Naturaren bideak ezin asmatuzkoak dira eta, kasu batzuetan, birusen ezaugarriak gure alde erabili ditzakegu. Birusak minbizien aurka eraginkorrak izan daitezkeela aspalditik […]
Honelakoak egin gintuen Elizak: indibidualistak, independenteak eta prosozialak
Juan Ignacio Pérez Iglesias 506. urtean, Mendebaldeko Elizak, Frantziako Agde herrian egindako kontzilio batean, Europaren bilakaeran ondorio sakonak izango zituen erabaki bat hartu zuen, eta, horregatik, zeharka bada ere, baita gizateriaren bilakaeran ere. Intzestuarekin amaitzeko, lehengusu-lehengusinen arteko ezkontzak debekatu zituen […]
Ugaztun primitiboen gene-bitxikeriak
Koldo Garcia Animalia bitxitzat jotzen dugu: ahatearena du mokoa, kastorearena buztana eta igarabarenarena hankak. Pozoitsua da eta, ugaztuna bada ere, arrautzak erruten ditu. Australiako ekialdean eta Tasmaniako irlan bizi da. Ornitorrinkoa da. Bizirik jarraitzen duen ugaztun primitiboen ordezkaria da ekidnekin […]
Saihestu, ahal baduzu, aulkia eta sofa
Juan Ignacio Pérez Iglesias Jarduera fisikorik ezak ondorio kaltegarriak ditu osasunean, kutsakorrak ez diren zenbait gaixotasun izateko arriskua areagotzen duelako. Gaixotasun kardiobaskularrak, 2. motako diabetesa eta zenbait motatako minbiziak izateko probabilitatea handiagoa da jarduera fisikorik egiten ez duten pertsonen artean […]