bideoak Archives - Zientzia Kaiera

Lehenengo gizakia zein izan zen eta noiz bihurtu ginen gizaki galdetu izan da maiz. Gure espezieari Homo sapiens izena jarri diogu, eta generoa Homo izatea zer esan nahi duen galdetzen diogu gure buruari. Homo habilis aurkitu zenean, duela 2,3 milioi […]

Gizaki modernoa, Homo sapiens, Afrikan garatu zen, orain dela 300.000 urte baino gutxiago. Lehen txangoak orain dela 215.000 urte inguru egin ziren, baina benetako hedapena 70.000 eta 50.000 urte artean hasi zen, lehenengo Hegoaldeko Asiatik Australiaraino, gero Europara eta Ameriketara […]

Gizaki anatomikoki modernoak Eurasiara iritsi zirenean, Neandertalak aurkitu zituzten: sendoagoak, indartsuagoak eta klima hotzera moldatuagoak ziren lehengusuak. Ez dira gure arbaso zuzenak… edo agian bai? Teknologia nahiko sofistikatua zuten, Mousteriar kulturako harrizko tresnak, sua pizteko gaitasuna, arropa sinpleak, sendabelarrak erabiltzeko […]

Orain dela 40.000 urte, gure Europako arbasoak txirulak egiten, gizakien forma zuten estatuak sortzen eta kobazuloetako paretak margotzen hasi ziren. Anatomikoki modernoak ziren, gure antza zuten, baina portaeran jauzi handia egin zuten eta portaera guztiz modernoa garatu zuten. Cro-Magnon izenarekin […]

Arbasoak kontatzerakoan, lehen belaunaldietan kopurua ulergarria egiten zaigu: bi guraso, lau aiton-amona, zortzi birraitona-amona… Baina kopurua azkar hazten da, eta iritsiko da momentu bat non arbaso gehiago izango ditugun garai hartan munduan bizi ziren pertsonak baino. Horregatik, denok gara pixka […]

Historikoki, eboluzioa eskailera baten moduan azaldu izan da: izaki sinpleetatik hasi eta, mailaz maila, gizakiongan amaitzen den bide gisa. Baina ikuspegi honek arazo bat du: pentsaraztea gu garela “eboluzioaren helburua” edo “izakirik eboluzionatuena”. Zuhaitzaren metafora erabiliz, ordea, argiago ikus daiteke […]

X izpiak gure gorputzaren barnealdera “argazkiak” ateratzeko erabiltzen diren tresna ikusgarriak dira, baina horien atzean dagoen mekanismoa ez da magia, zientzia da! Uhin elektromagnetiko mota bereziak dira, argiaren antzekoak baina uhin-luzera askoz txikiagoarekin, eta horri esker gure azaletik eta muskuluetatik […]

Uhinak itsasoko olatuetara mugatzen direla uste baduzu, bideo hau zuretzat da! Egia esan, uhinak energia mugitzeko modu bat dira, eta mota askotakoak daude: batzuk materia baten bidez bidaiatzen dute, hala nola soinua edo olatuak, eta beste batzuk, argia edo irrati-uhinak […]

Nola da posible betaurreko pare sinple batek gure ikusmena nabarmen hobetzea? Bideo honetan, eguneroko asmakizun horren atzean dagoen zientzia azaltzen da. Begiak argia jasotzen eta erretinan fokatzen duten lente naturalak dira, baina batzuetan fokua ez dago bere lekuan: hurbiletik edo […]

Gorputzak batzuetan gauza bitxiak egiten ditu, eta horietako bat “oilo ipurdia” da: hotza sentitzean edo emozio handia dugunean azalaren gaineko iletxoak tente jartzea. Zergatik gertatzen da hori? Bideo labur honetan, gure gorputzaren antzinako erreflexu baten atzean dagoen zientzia azaltzen da […]

Hurrengo ekitaldiak

Bertsozientzia saioa Azpeitian

Atsotitzak esaera labur eta zorrotzak dira. Ateraldi edo sententzia gisa har daitezke eta badira pentsaera jakin baten isla ere. Horietako bat da “Jakinduriek mundue erreko dau” atsotitza, ezagutzarekiko mesfidantza agertzen duena. Baina urriaren 26an Azpeitiko Sanagustin Kulturgunean erremedioa jarriko diogu esaera zaharrari, ezagutza errimekin jantziz. Helburu horrekin, EHUko Kultura Zientifikoko…

2025ko urriaren 26a

Sanagustin Kulturgunea

Nagusia Plaza, 5. , Azpeitia

Zaintzaileen ongizatea, gizartearen ongizatea

Zaintzan aritzen direnak, familian zein arlo profesionalean, gizarte-kohesioa bermatzeko funtsezko zutabea dira. Bere papera bereziki garrantzitsua da Euskadi bezalako lurraldeetan, non Euskal Estatistika Erakundearen (Eustat) datuen arabera, 65 urtetik gorako pertsonak biztanleriaren % 23 ziren 2022an. Hala eta guztiz ere, zaintzan aritzen direnen errealitateari buruzko ikerketak oraindik ez du merezi…

2025ko urriaren 29a

Bidebarrieta Kulturgunea

Bidebarrieta kalea, 4, Bilbo

Lan-prekarietatearen eta osasun mentalaren arteko lotura

Baldintzapen biologikoetatik haratago, faktore sozialek zerikusi handia dute gure osasunean. Osasunaren gizarte determinatzaile bezala ezagutzen diren faktore horien artean ordaindutako lanak berebiziko garrantzia du, herritar gehienen biziraupenerako bitarteko nagusia izateaz gain, nortasunaren eta gizarte-onarpenaren iturri ere badelako. Lan-baldintzek okerrera egiten dutenean, lanak funtzio horiek betetzeko gaitasuna gal dezake eta arrisku…

2025ko azaroaren 7a

Bizenta Mogel Biblioteka

Komentukalea, 8., Durango