fisika
Etiketen artxiboa 552 artikulu
Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Leire Gartzia Riverok gogoan du zerk bultzatu zuen Kimika ikastera: “Hemezortzi urterekin, justu unibertsitatean zer ikasi aukeratu behar nuenean, upategi batera joan nintzen gurasoekin, eta txundituta geratu nintzen enologoaren azalpenekin. Enologo izateko zer ikasketa egin […]
Landareak eredu nanomateriala sortzeko
Naturan ditugu hainbat gako eta egun zientzialariak fenomeno naturalak erreproduzitzeko saiakerak lantzen ari dira. Izan ere, naturako fenomenoen ezaugarriak inplementatzea eraginkorra suerta dakieke zientziaren esparru anitzei. UPV/EHUko Molekulen Espektroskopia Taldeak, adibidez, landareen antena sistemetan oinarrituriko nanomaterial fluoreszente batzuk diseinatu ditu […]
Espazioaz eta denboraz (III)
César Tomé López XIX. mende hasieran urrats erabakigarriak eman ziren ondoren Gauss-ek ez-euklidear izendatuko zituen geometriak matematikoki eraikitzeko prozesuan. Hain zuzen, Carl Friedrich Gaussek berak 1813an eta Ferdinand Karl Schweikart-ek 1818an, bakoitzak bere aldetik, geometria mota horren oinarrizko ideiak garatu […]
Espazioaz eta denboraz (II)
César Tomé López Newtonek espazio absolutua unibertsoko pausaguneko masen zentroaren arabera definitu zuen. Hala ere, mekanikaren legeak gordetzeko, esan behar da edozein “sistema inertzial” (alegia, espazio absolutuarekiko uniformeki higitzen den edozein gorputz) balia litekeela erreferentzia-sistema gisa. XIX. mende bukaeran, erreferentzia-sistema […]
Txistuaren akustika ikertzen, soinua hobetzeko
UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritzako Goi Eskola Teknikoko Akustika ikerketa-taldeak besteak beste, musika-tresnen funtzionamendua aztertzea du helburu. Horren baitan, txistuaren eta haren instrumentu-familiaren ezaugarri akustikoen ikerlanak emandako emaitzak plazaratu dituzte egunotan. Akustika ikertaldeak txistuaren soinuan zer aldagaik eragiten duten eta nola eragiten […]
Espazioaz eta denboraz (I)
César Tomé López Gure espazioaren eta denboraren egungo ikuskeraren bilakaera, fisikaren garapenari estuki lotua, hiru garaitan banatu daiteke. Lehenengoan, absolutismoa deituko dugun garaian, Newtonen espazio eta denboraren kontzeptu absolutuak izan ziren nagusi. Bigarrenari espazio-denbora izena jarriko diogu, hain zuzen Minkowskiren […]
Eremuaz
César Tomé López Eremua kontzeptu garrantzitsuenetako bat da fisika modernoan eta, oro har, honako hau adierazten du: espazioan nola jokatzen duten hala indar klasikoek, magnetikoek, elektrikoek eta grabitazionalek nola indar kuantikoek, elektrodinamikoak, kromodinamikoak, interakzio elektroahulak eta Higgsen indarrak. Eremuaren kontzeptuak […]
Bihotza da Lurraren atalik gazteena
Amaia Portugal Liverpoolgo Unibertsitatean egin duten lan baten arabera, gure planeta duela milioi bat urte eta erdi inguru hasi zen barne nukleoa garatzen. Gainera, martxa honetan, Lurraren eremu magnetikoak bere horretan jarraitu beharko luke beste milioi bat urtez, ikertzaileok ondorioztatu […]
Hutsaz
César Tomé López Naturak hutsa gorroto du. François Rabelais-ek La vie de Gargantua et de Pantagruel (1532-1564) laneko esaldi horretan trinkotu zuen hutsaren existentzia ezinezkoa izatearen uste osoa. Uste hori nagusi izan zen pentsamenduaren historia osoan XVII. mendera arte, Aristotelesen […]
Estitxu Villamor: “Zientzia modu arduratsuan erabili beharko genuke”
Ana Galarraga/Elhuyar Zientzia Nonbait, irakasle baten eraginez hasi zen Fisika ikasten Estitxu Villamor. Haren hitzetan, “fisikarekiko pasioa kutsatu zigun, eta benetan gustuko nuen; horregatik erabaki nuen hori ikastea. Eta hasieratik piztu zitzaidan tesi bat egiteko gogoa eta ikertzeko jakin-mina”. Dioenez […]