Zer dela eta zelula arrunta izan behar zena, minbizi zelula bihurtzen da? Ezinbestekoa da erantzuna topatzea eta, horretarako, oinarrizko zientzia behar-beharrezkoa. Dr. Jekyll and Mr. Hyde: what changes in a stem cell to become malignant? Por José R. Pineda Gizateria […]
Margaret Pittman, kukutxeztularen soinu zakarra apaldu zuen bakteriologoa
Rocio P. Benavente Gaur egun, kukutxeztulak, birikei eragiten dien gaixotasun infekzioso horrek duela zenbait hamarkada baino askoz ere beldur gutxiago ematen du, eta, neurri batean, Margaret Pittmanen lanari esker da hori. Pittman mikrobiologoak kukutxeztularen aurkako txertoa garatu zuen, eta gaur […]
HVAC sistemetan koroa-efektuaren agerpena detektatu eta aztertzeko metodologia
Ane Miren Larrea, Agurtzane Etxegarai, Manuel Antonio de la Hoz, Javier Mazón, Elvira Fernández Aireko lineetako eroaleen gainazaleko tentsio altua denean, inguruko airea ionizatu egiten da eremu elektrikoaren gradiente handiaren ondorioz. Hortaz, aireko molekulak eroale bihurtzen dira. Eremu elektriko uniformeetan […]
Eukaliptoak, euskal ibaien gosete kronikoaren erantzule
Irati Diez Virto 1986 eta 2019 urteen bitartean, eukalipto-landaketen azalera %300 baino gehiago handitu zen Euskadin. Beste modu batera esanda, 5.000 hektarea inguru izatetik ia 20.000 hektarea izatera iritsi ginen 33 urteko denbora-tartean. Landaketa hauetatik gehienak lursail pribatuetan kokatzen bada […]
Pilotu-izurde tropikala, ur sakonetako gepardoa
Juan Ignacio Pérez Iglesias Moby Dick eleberrian idatzi zuen Melvillek “zeroiak zazpirena arnasten du bakarrik, beraien garaiko igandea”. Hala, Melville zetazeo odontozeto handi honek ur azpian egoteko duen sekulako gaitasunaz ari zen. Izan ere, kaxaloteak, gainerako zetazeoak bezala, urpekari bikainak […]
Hezkuntza moden joan-etorriak (I)
Marta Ferrero Hezkuntza modak beti egon dira. Proposamen metodologiko edo hezkuntza baliabideak dira; une jakin batean, eskola eremu batean sartzen dira, bete-betean, eta denbora bat igaro ondoren –laburra nahiz luzea–, desagertu egiten dira, ikasleen ikaskuntzari mesede egin izanaren froga sendorik […]
Asteon zientzia begi-bistan #346
Uxune Martinez Elikagaiak Lactiker, UPV/EHUko Animalia Jatorriko Elikagaien Kalitatea eta Segurtasuna ikertaldea da. Talde honek, besteak beste, gaztaren kalitatean eragiten duten ekoizpeneko prozesu biokimiko, mikrobiologiko eta teknologikoen ezaugarri bereziak zehazten dihardu. Xabier Izaga kazetariak lan horri eman dio isla GAUR8n […]
Ezjakintasunaren kartografia #348
Zientziaren ontziaz ari bagara, agian Otto Neurath filosofoa etorriko zaizu burura (eta beteranoentzat, izen bereko ontzian igaro genituen une onak). Agian berria irudituko zaizuna irudia Epikurotik datorrela jakitea da. Horrela azaltzen digu Jesús Zamorak The ‘prehistory’ of philosophy of science […]
Aitor Payros: “Arroken erregistro geologikoaren analisiak klima-aldaketak aurreikusteko aukera ematen du” #Zientzialari (151)
Paleoklimatologia antzinako klimak ikertzen dituen zientzia da. Hortaz, erregistro geologikoaren azterketa paleoklimatikoak Lurrean dauden eta milioika urte dituzten arrokak aztertzen ditu, sedimentuak eratu ziren garaietan eman ziren aldaketa klimatikoen aztarnak bilatzeko helburuarekin . Arrokek, sortu ziren garaiko ingurumen baldintzen […]
Kuantuez (II)
César Tomé Metalei buruzko bere doktore-tesian (1911), Niels Bohr fisikariak ondorioztatu zuen ezin zirela metalen propietate magnetikoak azaldu fisika klasikoak atomoen eraikuntzaz esaten zuenaren bitartez. Handik gutxira, Manchesterren lanean zebilela Ernest Rutherford fisikariaren laborategian –Rutherfordek eta bere taldeak proposatu berri […]