Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Nagore Elu Arantzamendi batxilergoan hasi zen bideratzen gaur egun bere denboraren zati handiena hartzen dion jarduerara: ikerketa. Dioenez, garai hartan oso gustuko zuen biologia: “Giza gorputzak nola funtzionatzen zuen jakin nahi nuen. Horrek piztu zidan […]

Johana Torralba, Estibaliz Goikoetxea, Beatriz Apellaniz GIB birusa, giza historian zehar egon den pandemiarik hilgarrienetariko baten eragilea da, HIESa alegia. Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, gaur egun 37 milioi pertsona inguru daude GIB birusaz kutsatuta. Gaixotasun honi aurre egiteko erreferentziazko terapia […]

Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Geroari begira ———————————————————————————————————– Igel batzuek, beste anfibio gehienek egiten dutenaren kontra, uretatik urrun hazten dituzte ondorengoak. Ur-masa horietan ⎯ibai, aintzira, urtegi edo zingira⎯ harrapari ugari daudelako jokatzen dute horrela. Ur horietatik alde eginez […]

Juanma Gallego Isolamendu kronikoa ezarri dietenean, arratoiak erasokorragoak bihurtzen direla frogatu dute zientzialariek, haien garunean sustantzia kimiko berezi bat sortzen dutelako. Ezaugarri komuna dute erlijio monoteistek. Haien profetek, gehienetan, isolamenduan aurkitu dute inspirazioa. Ezaguna da Jesukristo 40 egunez basamortuan izan […]

Ángel Gómez Roldán Makina konplexu bat eten gabe lanean aritzen bada 30 urte, atzeratuta geratzen da halabeharrez, konponketetan eta hobekuntzetan aritu arren. Izan ere, nekez eskuratuko ditu makina horrek makina moderno batek dituen prestazioak eta teknologia aurreratua. Hori hala da […]

Elementuen analisi kimikoek eta isotopikoek agerian utzi dute altxorraren piezen urrearen jatorria. Kristo aurreko lehen milurtekoko urrezko pieza bilduma da El Caramboloko altxorra. Laborategian lortutako datuei esker, altxorraren urrearen jatorria zein den jakin ahal izan dute: El Carambolotik 2 km-ra […]

Uxune Martinez Astrofisika NASAren New Horizons zundari esker, Pluton planeta nanoa protagonista handia bilakatu da azken urteotan. Izan ere, zundak hartutako irudiek urrun dauden munduei buruzko jakin-mina asetzen lagundu digu. New Horizons zundak Plutoneraino egindako bidean ikusitakoa biltzen duen bideoa […]

6 mikrako diametroa duen zelula nukleo batean sartzen da giza DNAren informazio osoa, duen paketatze trinko eta konplexuari esker. Farmakoen diseinuan aprobetxa daitezke konplexutasun eta paketarzen horiek. Isabel Pérez Castrok azaltzen du Exploiting DNA packaging artikuluan. Ekonomiako Nobela izenarekin ezaguna […]

Iturri berriztagarrien aldeko apustua egin dute aspalditik energiaren inguruko politika desberdinek, karbono gasen isurketa murrizteko eta klima-aldaketari aurre egiteko asmoarekin. Energia iturri hauen artean gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari dira bioerregaiak, hots, bizirik dagoen biomasatik lortzen diren erregaiak. Bioerregai […]

Beñat Artetxe, Santiago Reinoso, Juan M. Gutiérrez-Zorrilla Juan José eta Fausto Elhuyar anaiek 1783. urtean wolframioa (W) lehen aldiz isolatzea lortu zuten. Ordutik hona, metal hau mundu guztian zehar erabiltzen da boligrafoen puntetan edo bonbilen filamentuetan. Ondorioz, Elhuyar anaien aurkikuntza […]

Hurrengo ekitaldiak

Ekimen kolektiboen eragina osasunean

Prozesu kolektiboak gizarteen eta pertsonen bizitzaren erdigunean aurkitzen dira, eta funtsezko funtzioa betetzen dute gizarte-kohesioan, ahalduntzean eta ongizatean. Gizarte-taldeen biziraupena zein norbanakoaren bizi-kalitatea bermatzeko beharrezkoak diren fenomenoak dira. Isolamenduaren, bakardadearen eta indibidualismoaren gorakadak markatutako testuinguru batean, batez ere mendebaldeko gizarteetan, ekimen kolektiboen bidezko emozioen partekatze sozialaren garrantzia nabarmendu dute hainbat…

2026ko urtarrilaren 9a

Bizenta Mogel Biblioteka

Komentukalea, 8., Durango

Kuantikaren misterioa ulertzeko gakoak

Fisika kuantikoak materiaren eta energiaren portaera aztertzen du partikula atomikoetan eta azpiatomikoetan. Begi hutsez ikusezinak izan arren, gure errealitatearen euskarri dira. Mundu mikroskopiko horretan agintzen duten legeek ez dute fisika klasikoan bezala funtzionatzen, ez diote eguneroko logikari erantzuten eta matematikaren bidez bakarrik deskriba daitezke. Paradoxikoa izan daitekeen arren, probabilitatez eta…

2026ko urtarrilaren 21a

Bidebarrietako Liburutegia

Bidebarrieta kalea, 4., Bilbo