Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

“Nola demontre zaharberritu eta kontserbatu daiteke VHS zinta batean grabatutako artelan bat?”. Euskal Herriko arte garaikideko museo baten arduradunak behin botatako galdera da. Eta ez zitzaioan arrazoirik falta: garaiak aldatzen ari dira etengabean, eta, horiekin batera, beharrak zein mundua bera […]

2025ean 50 urte betetzen ditu UPV/EHUko Kimika Fakultateak. Urteurrenak badu zer ospatu eta, hori dela eta, programa zabala prestatu da. Besteak beste, hainbat ikerketa, transferentzia eta dibulgazio jarduera izango dira urtean zehar. Horien artean, “12 hilabete – 12 gai” ekimena […]

Molekula organiko (karbono-egitura batean oinarrituak) gehien-gehienek, lauak izan beharrean, hiru dimentsioko geometria dute. Atomoak molekula bakoitzaren barruan ordenatzeko moduaren arabera, emaitza desberdinak lor daitezke. Zenbait kasutan, molekula batek eta haren ispilu-irudiaren propietate guztiz desberdinak izan ditzakete (hau da, objektu batek […]

Fisika Erdigune galaktikoetako zulo beltz supermasiboek betiereko orbitetan harrapatuta geratu beharko lukete parsec-era hurbiltzean, baina behaketek adierazten dute fusionatzen direla. Izan ere, materia ilun auto-elkarrekintzailea da horren azalpen posible bat, bere momentu angeluarra xurgatu eta hurbildu egin baitezake. Beste hipotesi […]

Errealismo guztiak ez dira berdinak. Bertsio bati eska dakiokeen gutxienekoa errealista izatea da. Closer to the truth (4): Realistic realism, Jesus Zamorarena. Grafenoa lortzeko grafitoa esfoliatzea ez da oso industrializagarria. Beste metodo batzuek eskala handian lortzea ahalbidetuko lukete. Urrats bat […]

Bidaia oso merkea litzateke, eta oso azkarra. Lur planetaren diametroak 12.742 km ditu, eta diametro hori osorik zeharkatzen duen tunel bat egingo bagenu, Lurraren nukleotik pasa beharko ginateke. Erronka teknologiko itzela litzateke, milaka gradu egiten baititu bertan. Behin tunela eraikita […]

Ikustea, entzutea, informazioa eta lengoaia prozesatzea edo gure bihotzak taupada etengabeak egitea, besteak beste, organismoko zelulen arteko komunikazio-gaitasunaren ondorio da. Seinaleztapen hori zelula-mintzetan dauden kanal ionikoak ireki eta ixteak sortutako mezu elektrikoei esker egin daiteke. Irekitzeak eragiten duen estimuluaren arabera […]

Gaur egun laborategi askotan aurkitu dezakegun fisika klasikoak materialen inguruko informazio ugari eskaini digu azken 500 urteetan. Gizakiok fase-trantsizioak, eroankortasun elektriko eta termikoa, magnetismoa, erresistentzia mekanikoa eta propietate erradioaktiboak zein optikoak ikertu ditugu mendeetan zehar, gure planeta eta gu geu […]

Krimen baten edo krimena izan daitekeen baten aurrean gaudenean, kontuan hartu behar den lehen gauza krimena bera gertatu den leku fisikoa da; alegia, krimenaren agertokia. Zenbait kasutan, ikerketa egokiak egin ondoren jakingo dugu ustezko delitua ez dela delitua. Esate baterako […]

Simulazio honetan, kolore distiratsuko gas korronteak ikusten dira orbitan dauden zulo beltz supermasibo pare baten inguruan. Iturria: Luciano Combi et al. (2022) ApJ 928 187 Historia kosmikoan zehar, galaxiak fusionatu eta gero egitura handiagoak sortu dira. Galaxiak fusionatzen direnean, haien […]

Hurrengo ekitaldiak

Ingurumen erradioaktibitatea zaintzen

Ingurumenaren zaintza erradiologikoa funtsezko prozesua da ingurunean dagoen erradioaktibitatearekiko esposizioa kontrolatu eta minimizatzeko. Esposizio horren jatorria naturala edo instalazio nuklearren eta erradioaktiboen operazioetatik eratorritakoa izan daiteke. Herritarrentzako seguruak diren erradiazio-mailak mugen barruan mantenduko direla bermatzeko, airearen, uraren, lurzoruaren eta biotaren -flora eta fauna- analisiak eta neurketak egiten dira erradioaktibitate-iturritik hurbil…

2025ko apirilaren 9a

Bidebarrieta Kulturgunea

Bidebarrieta kalea, 4, Bilbo

“Generoa eta zientziaren komunikazioa” jardunaldia 2025

Maiatzaren 15ean bueltatuko genero-ikuspegiaa oinarrian duen zientziaren komunikazioari buruzko ekitaldi nagusia: Generoa eta Zientziaren Komunikazioa jardunaldia. Aurtengoa hirugarren edizioa da eta Bilboko Iberdrola Dorretxean egingo da. Jardunaldia elkarrizketarako eta hausnarketarako gunea da eta baita zientzia-komunikazioan genero-ikuspegia nola txertatu eta hobetu aztertzeko bilgunea. UPV/EHUko Kultura Zientifikoko Katedrak antolatu du jardunaldia, eta…

2025ko maiatzaren 15a

Iberdrola Dorrea

Euskadi plaza, 5, Bilbo