Imaginatu hamster bat genetikoki editatzen duzula otzana izan dadin eta panpin diaboliko bilakatzen dela. Unexpected effects of gene editing: aggressive hamsters, Rosa García-Verdugok. Nekazal big data uste baino jende gehiago ari da biltzen. Elikaduraren etorkizunerako oso larria izan daiteke. The […]
Taneko Suzuki, arraina (ia) hanburgesa bihurtu zuen biokimikaria
Elikagai ultraprozesatuak kontsumitzeak ondorio kaltegarriak ditu osasunean, baina zenbait une eta tokitan elikadura-abantaila izan daiteke herritarrentzat. Hala, nutrizio gabeziak garrantzitsuak izan diren edo diren une eta leku batzuetan, oso galkorrak diren edo jateko gutxi duten lehengaiak elikagai iraunkor edo kontsumitzeko […]
Ahots sintetiko pertsonalizatuak
Ahotsa ezinbestekoa da giza komunikaziorako. Ahotsa etengabe erabiltzen dugu eguneroko jardueretan, eta ahotsa galtzeak eragin handia du pertsonen bizitzan. Gainera, hitz egiteko gaitasunaren galera beste gaixotasun edo afekzio motorrekin batera edo ondorioz agertzen da askotan. Beraz, kaltetutako pertsonarentzat komunikatzeko gaitasunak […]
Izenei esker izana aitortu zitzaien zuhaitzak
Artocarpus odoratissimus zuhaitza (malaysieraz tarap, tagaloz marang) ogi-zuhaitzaren (Artocarpus altilis) eta jackaren (Artocarpus heterophyllus) ahaidea da. Zuhaitz hauek guztiak tropikoan hazten dira eta morazeoen familikoak dira. Manuel Blancok –Filipinetan bizi zen fraide espainiar batek– eman zion Artocarpus odoratissimus zuhaitzari izen […]
Amilotx urdinaren lumen distira moteldu da
Amilotx urdina (Cyanistes caeruleus) kolore deigarriko hegazti txikia da. Koroa urdina du eta bularra horia, baina ikerketa baten emaitzen arabera distira galdu du bietan. 2005etik 2019ra hegazti honen bi azpiespezien 5.800 behaketa baino gehiago egin ondoren, ikertzaileek ikusi dute lumen […]
‘Tartalo’ aurkeztu dute, Miozenoko hartz–txakur berria
30 milioi urte inguruz Ipar Hemisferioan jaun eta jabe izan ziren hartz-txakurrak. Alabaina, jakina da erregealdi guzti-guztien ondoren datorrela ezinbestean erorialdia: duela 36 milioi urte agertu baziren ere, duela 7,5 milioi urte behin betiko iraungi ziren. Animalia horiek —Amphicyonidae familiakoak […]
Asteon zientzia begi-bistan #401
Psikologia Bi ikerketen emaitzek erakutsi dute ez dakigula elkarrizketak nola amaitu. Esperimentu baten ondoren ikusi ahal izan duteez, elkarrizketen % 1,6k bakarrik bukatu zuten hizketaldia biek nahi zutenean. Oro har, hitz egiten dugun denboraren eta egin nahi dugunaren arteko aldea […]
Ezjakintasunaren kartografia #407
Grafenoan ez dira elektroiak bakarrik mugitzen. Karbono-atomoek ere berdin egiten dute haren atzetik behar bezala ibiliz gero. Hori berori lehen aldiz neurtu berri dute esperimentalki. César Tome dibulgatzaileak azaltzen du: Migration of carbon atoms in hot graphene. Zientziak, inolako zalantzarik […]
Jasone Astorga: “Hackinga ez dago ekintza ezegokiekin bakarrik lotuta” #Zientzialari (178)
Gure inguruko edozein lekutara begiratuz gero, teknologiarekin egingo dugu topo. Izan ere, teknologia da gaur egungo gizartearen protagonistetako bat. Horren ondorioz, ordenagailu zein mugikorretan gordetzen dugun informazioa gure baimenik gabe eskuratzeko baliabide gehiago sortu dira. Zibererasoak beti egon dira presente […]
Ingurune aberastuak nerabezaroko alkohol kontsumoaren kalteak leheneratzeko
Alkohola mundu osoan zehar gehien kontsumitzen den substantzia psikoaktiboa da. Azken urteotan, alkoholaren kontsumo intentsiboa geroz eta ohikoagoa bilakatu da nerabeen artean. Kontsumo mota hau denbora tarte laburrean alkohol kantitate handia edatean datza. Garunak nerabezaroan zehar garapen prozesu konplexuak pairatzen […]