Archivo de Etiquetas:: astronomia

Estitxu Txurruka eta Jesus Mari Txurruka Duela bost hilabete eskas argitaratu zen Science aldizkari ezaguneko 2016ko urtarrilaren 29ko alea. Aldizkariko azalean ikus daiteke duela 2000-2400 urte inguru idatzitako buztinezko taulatxo babiloniarra. Bertan, idazkera kuneiformea erabiliz Jupiter planetak zeruan duen kokapena nola ezagut daitekeen deskribatzen da.
Mathieu Ossendrijver izeneko Berlingo Humboldt Unibertsitateko paleoastronomo alemana izan da artikuluaren egilea. Azken […]

Amaia Portugal Bukatu da Txinako FAST irrati teleskopioaren eraikuntza, eta iraila bukatzerako martxan egotea espero da. Bostehun metroko irekidura duenez, munduan dagoen mota honetako gailu handiena da orain. Ikertzaileek espero dute milaka pulsar aurkitzen lagunduko diela, eta beste planeta edo galaxia batzuetan bizitza bilatzen ere ahaleginduko dira, haren bitartez.
FAST deitu diote. Ingelesezko Five-hundred-meter Aperture Spherical radio Telescope izenaren […]

Naiara Barrado eta Itziar Garate Meatzaritza espaziala asteroideetan dauden mineralak ustiatzean datza. Eta nondik datorkigu asteroideak ustiatzearen ideia? Ziurrenik liburu batetik, John S. Lewisek, Arizonako Unibertsitateko planeta-zientzia irakasleak, idatzitako Mining the Sky (1997) liburutik hain zuzen. Bertan, Lewisek proposatzen du Lurretik gertu igarotzen diren asteroideetara joan gintezkeela bertako mineralak eta baliabideak eskuratzeko. Lewisek honela dio: “asteroide-gerrikoan dagoen mineral oro […]

Esteban Esteban Zer ordu da? Egun erraz erantzun dezakegu erlojuan edo telefonoan begiratuta, baina beste garai batzuetan ez zen hain erraza. Eguzki-erlojuen garapena
Antzinako jendeak bazekien gutxi gorabehera zer ordu zen, itzalen bidez. Hemendik ikusita, Eguzkia orduak pasa ahala mugitzen da, eta itzalak aldatzen doaz Eguzkiarekin batera, eta itzalen luzerak eta norabideak adierazten dute egunaren unea. Zehaztasuna ez […]

Amaia Portugal Argi kutsaduraren munduko atlasa sortu dute Italiako eta AEBtako zenbait ikertzailek. Ondorioztatu dutenez, gizateriaren heren batek eta europarren %60ak ezin dugu Esne Bidea antzeman, gure hirietako argi artifizialak zeruari itzal egiten diolako. Munduan, oro har, Singapurren dute argi kutsadura handiena, eta Txaden, txikiena.
Gauez, gure hiriak distiratsuegiak dira. Farolek eta eraikin handietako fatxadek hainbeste egiten dute dir-dir, ezen […]

Esteban Esteban Fisikariek modu zehatz batean definitu dute segundoa: “9 192 631 770 zesio-133 atomoaren oinarrizko egoeraren maila hiperfin bien arteko trantsizioari dagokion erradiazioaren periodoaren iraupena da”. Baina zergatik zenbaki hori eta ez 9 mila milioi? Zergatik ez borobildu?
Laborategi-saioetan, zenbaki zehatza erabili behar dute, baina naturako fenomenoetan oinarritua dago edonola kontua. Hori esaten da behintzat. Denbora neurtzeko, beharrezkoak […]

Uxue Razkin Saint Rémy de Provençako erietxeko gelatik margotu zuen “Gau izartsua” Vincent Van Goghek 1889an. Ez zuen iluntasunean egin, ordea. Gauero ikusten zuena memorian gorde eta goiz batean, hainbestetan ikusitakoa, mihisera eraman zuen, buruz. Gaua erakargarri egiten zitzaion margolari postinpresionistari, Caroline Herschel astronomoari bezala. Ortzi izartsuari so egiten zion gauero, gordetzen zuen sekretua munduari ezagutarazi nahian. Teleskopio baten laguntzaz […]

Zientzialari (49) – Jon Urrestilla from Kultura Zientifikoko Katedra on Vimeo.
Pasa den otsailean garai berri bat hasi zen astronomiaren esparruan, LIGO behatokiak grabitazio uhinak lehenengo aldiz detektatu zituela iragarri zuenean. Baina zertan datza fenomeno hau eta zergatik da hain garrantzitsua? Jon Urrestilla UPV/EHUko Fisikako irakasle eta ikertzailearekin egon gara bere azalpenak entzuteko. Ikus itzazu gaurko elkarrizketan.
‘Zientzialari […]

Zientzialari (46) – Jon Mattin Matxain from Kultura Zientifikoko Katedra on Vimeo.
Inoiz galdetu al diozu zure buruari nola jakin dezakegun zein den gure eguzki sistematik at dauden planeten atmosferaren konposizioa, bertara joateko gaitasunik ez badugu? Jon Mattin Matxain UPV/EHUko eta DIPCko ikertzaileak hori nola egiten den azaldu digu gaurko elkarrizketan. Gainera, berarekin solasean fenomeno horren eta gure […]

Amaia Portugal Neptunoz harago, Lurraren masa halako hamar duen eta eguzki sisteman ezohikoa den orbita daukan planeta bat dagoela uste dute Mike Brown eta Konstantin Batygin ikertzaileek. Kuiperren gerrikoan dauden zenbait gorputzetan detektatu dituzten mugimendu bitxiek eman dizkiete ondorio horretara iristeko zantzuak.
2006an, Plutonek eguzki sistemako bederatzigarren planeta izateari utzi zion, Nazioarteko Astronomia Elkarteak adostuta. Erabaki horretan zerikusi handia […]