César Tomé López Naturak hutsa gorroto du. François Rabelais-ek La vie de Gargantua et de Pantagruel (1532-1564) laneko esaldi horretan trinkotu zuen hutsaren existentzia ezinezkoa izatearen uste osoa. Uste hori nagusi izan zen pentsamenduaren historia osoan XVII. mendera arte, Aristotelesen ildoari jarraiki. Aristotelesek, hain zuzen, bere Fisika liburuko IV. atalean, nahiko luze argudiatu zuen antzinako atomisten aurka, […]
César Tomé López Teoria zelularrarentzat, zelula zen organismoen oinarrizko unitate estruktural eta funtzionala. Zentzu horretan zelula “primitiboa” izan arren, zelula ez zen inolaz ere entitate sinplea. Histologoek hasieratik onartu zuten bereiz daitezkeen atalez osatuta zegoela, eta funtzionaltasunaren aldetik atal horietan garrantzitsuena zein zen eztabaidatu zuten. Batzuen ustez zelula-pareta zen garrantzitsuena; beste batzuen ustez zelularen edukia, protoplasma. Denborarekin arreta nukleoan […]
Maria José Moreno Gizakiak egindako aurkikuntza guztiak ez dira beti ahaleginaren eta arretaren ondorio izan. Ezta gutxiagorik ere. Zenbaitetan zortea izan da eragilea, ez zientzia-metodoa. Penizilina, tefloia edo dinamika dira horren adibide onak, eta badira ehunka aurkikuntza gehiago, eguneroko bizitza hobea errazten dutenak: bizitza seguru, bakun, komenigarri, gozagarri, osasuntsuntsu edo interesgarriagoa egiten dutenak. Serendipiak eragin ditu aurkintza horiek guztiak, hau […]
César Tomé López Robert Hooke-k erabili zuen zelula terminoa, Micrographia (1665) liburuan, mikroskopio bidez landare-ehunetan ikusi zituen paretaz inguratutako barrunbeak deskribatzeko. Espazio horiek ikusita, monasterioetako gelak (cella) etorri zitzaizkion gogora. Baina terminoa ez zen guztiz onartua izan. Izan ere, XVIII. eta XIX. mendeetan, anatomistek begi hutsez ikusgai den ehun konektiboari “zelula-ehuna” deitzen zioten, eta horrek nahasmendua sortu […]
Koldo Garcia Aurreko atalean ikusi genuen DNA kopiatzeko, irakurtzeko eta maneiatzeko teknika berriek genetikaren garapen handia eta azkarra ekarri zutela. Hurrengo urteetan genetikak jauzi egin zuen geneak banan-banan ikertzetik bizidun baten gene guztiak batera ikertzera. Material genetikoa bere osotasunean aztertzeari ekin zioten. Genomikaren aroan sartu zen genetika.
Genoma esaten diogu bizidun baten material genetikoari, hau da bere gene guztien […]
Egunero zientzia eta teknologia dugu hizpide Zientzia Kaiera blogean. Ikerketak, pil-pilean dauden gaiak, argitalpenak, zientziaren historiaren pasarteak, zientzialariak eta beste hainbat dira protagonistak. Horrez gain, egon badaude inguruan tentuz erreparatzea merezi duten zientziaren historiako bestelako protagonistak.
Euskal Herriko Unibertsitateko Zientzia eta Teknologia Fakultateko blogak ibilbide luzea du lan honetan. Urteak daramatza zientziarekin lotuta dauden hamaika datu, kontu eta istorio […]
Ana Ribera Zientzien eta letren artean, inola ere onuragarria ez den amildegi bat ikusi izan du beti gizarteak. Tamalgarria da zinez, banaketa hori, literatura, historia edo arteaz dakitenen eta fisika, kimika edo matematikaz dakitenen artean dagoena alegia. Amildegia ez da berria, ezaguna baita 1959an Charles Percy Snowek Cambridgen hitzaldi ospetsu hori eman zuenetik gutxienez.
Snowek ondo nabaritzen zuen bi […]
Koldo Garcia Aurreko atalean informazio genetikoak helize batean bidaiatzen zuela esan genuen. Baina nola kopiatzen zen informazioa? Nondik nora zihoan informazioa? Informazioa irakurtzeko gai izango ziren ikertzaileak? Eta informazio hori maneiatzeko? Urte gutxitan genetikak abiadura handia hartu zuen eta DNAren egituraren ostean gertatutakoa ekarriko dugu oraingo honetan.
DNA nola kopiatzen den azaltzeko hiru hipotesi proposatu ziren eta Meselson–Stahl esperimentuari […]
Uxune Martinez Maria Gaetana Agnesi (1718-1799) matematikaria, hizkuntzalaria, teologoa eta filosofo italiarra Milanen jaio zen 1718ko maiatzaren 16an. Agnesiren izena geometria analitiko eta kalkulu-liburuetan agertzen da sarritan, beti “Agnesiren sorgina” izeneko kurbari esker eta baita ere, 1748an Instituzioni analítiche ad uso della gioventù italiana testu liburua argitaratzeagatik.
Kalkulu diferentziala eta integralei buruzko ideia berritzaileak jasotzen zituen lan aitzindariaren egilea izan […]
Koldo Garcia Aurrekoan ikertzaileak kromosomekin lanean utzi genituen eta mugarri baten ateetan geundela esan genuen. Kromosomak herentzia unitatea zirela jakina zen baina zein molekulatan garraiatzen zen informazio genetikoa? Urte askotan proteinetan garraiatzen zela uste zen, baina benetan horrela ote zen?
Frederick Grifith britainiarrak 1928an “Griffithen esperimentua” bezala ezagutzen den lana argitaratu zuen. Lan hau informazio genetikoa non garraiatzen […]