Asteon zientzia begi-bistan #252

Dibulgazioa · Zientzia begi-bistan

Ingurumena

Haizea Ziarrusta Intxaurtza EHUko ikertzaileak frogatu du amitriptilina antidepresiboa, ziprofloxazin antibiotikoa eta oxibentzona ultramore-iragazkia arrainetan metatzen direla. Eta ez hori bakarrik, kutsatzaile horiek arrainen plasman, burmuinean eta gibelean albo-ondorioak eragiten dituztela ohartarazi du. Elhuyar aldizkarian topatuko dituzue gai honi buruzko xehetasunak.

Aurreko astean Elhuyar aldizkariak jakinarazi zigun Pirinioetan atzeman dituztela airez iritsitako mikroplastikoak. Asteon Berriak azaldu du aire korronteen azterketak eta simulazioak eginez kalkulatu dutela ehun kilometro inguru egin ditzaketela. Mikroplastikoek bost milimetro baino gutxiagoko diametroa eta esfera edo filamentu forma dute.

Biokimika

Grafenoa izan da azken urteotan arreta piztu duen nanomaterialetako bat. Badakigu zer den, baina? Artikulu honetan aurkituko duzu erantzuna: karbono atomoz osatutako molekula laminatua da. Moldagarria, ultrafina, hauskaitza eta eroankortasun ahalmen handikoa da. Horre harira, testuan diotenez, bere erabilera berritzaile gehienak material honek daukan elektroeroankortasun ahalmen handiarekin lotuak daude. Biomedikuntza arloan berriz, bolumen unitateko daukan azalera handia da garrantzitsuena.

Raul Perez-Jimenez kimikaria izateaz gain, musikaria eta musikazalea da. Norvegiako goi mailako musika gailuen ekoizle batzuekin batera, grafenoan oinarrituriko munduko lehen bozgorailua merkaturatu dute. “Asko ikertzen ari da. Etorkizunean, grafenoa izango dugu egunero erabiltzen ditugun gauza askotan, eta hau da lehenetako bat”, dio zientzialariak. Euren arteko elkarlana nolakoa izan den ezagutzeko, jo ezazue Berriako artikulura!

Neurozientzia

Juanma Gallego kazetariak dioenez, neurozientzialari askoren nahia da garunean izaten diren prozesuak ahalik eta luzeen osasuntsu mantentzea. Hori lortzeko ezinbestekoa da oroimena mantentzea eta horretan zehazki jarri du arreta Bostongo Unibertsitateko (AEB) zientzialari talde batek. Galera horri aurre egiteko estrategiak ikertzen dabil, eta bereziki garuneko eremuen arteko sinkronizazioan jarri du arreta. Ikerketaren zehaztasunak jakiteko, irakur ezazue artikulua osorik.

Genetika

Azkenaldian zur-trafikoak gora egin du, Koldo Garciak kontatzen digun moduan. Horri aurre egiteko, masa-espektometria eta gene-teknikak ere erabiltzen dira. Denok ezagutzen dugu hatz-marka genetikoaren teknika, polizia-telesailetan inoiz ikusi duguna. Teknika horrek zuraren jatorria ezagutzeko aukera ere ematen du; horri esker, aztertzen da zuhaitz bakoitzaren gene-egitura esklusiboa eta frogatu da arrakastatsua izan daitekeela.

Fisika

Fisika eta medikuntza alorrak badirudi oso desberdinak direla baina historian zehar oso lotuta egon dira. Medikuntzako Nobel sariak dira kasurik aipagarrienak. Sari hori jaso dute fisikako metodologian oinarrituriko medikuek edota fisikariek beraiek ere. Artikulu honetan zenbait kasu azaltzen dira, sinbiosi horren adierazle. Besteak beste, aipatzen da Peter Mansfield fisikariak eta Christian Lauterbur kimikariak 2003an lortu zuten Nobela, erresonantzia magnetiko nuklearraren irudietarako tresna asmatu eta garatzeagatik esleitu zitzaiena.

Teknologia eta medikuntza

Pentsamendua ahots bihurtzen duen tresna bat garatu dute Kaliforniako Unibertsitateko ikertzaileek (USCF). Elhuyar aldizkariak azaltzen digunez, hizketarako egitura osoa sortu dute birtualki, eta hitz egitean sortzen diren garun-seinaleak traktu bokalaren mugimenduekin erlazionatu dituzte, adimen artifizialaren bitartez. Ondoren, beste algoritmo baten bidez, traktuaren mugimenduak ahots bihurtu dituzte, sintetizagailu bat erabilita.


Asteon zientzia begi-bistan igandeetako atala da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna erreparatuz, Interneteko “zientzia” antzeman, jaso eta laburbiltzea da gure helburua.


Egileaz: Uxue Razkin kazetaria da.

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko.Beharrezko eremuak * markatuta daude.