Osasuna
Paduako unibertsitatean eta Londreseko Imperial College-ean egindako ikerketa batean ikusi dute aztertutako pazienteetatik ehuneko berrogeiak ez zituela inolako COVID-19 sintomarik. Honek erakutsi du asintomatikoek sintomatikoek bezala kutsa dezaketela. Asintomatikoei buruz hitz egin digu Miren Basarasek, Berrian.
Nicola G. A. Abrescia Ikerbasqueko birologoak argi du: “Distantzia da oraingoz dugun tresna eraginkor bakarra” COVID-19aren aurrean. Hark birusen egitura aztertzen du eta Berriako elkarrizketa honetan SARS-COV-2 birusari buruz mintzo da: haren berezitasunez hitz egin du, baita ekarri dituen ondorioez ere. Ez galdu!
Medikuntza
Garunaren zahartzearen kontra ariketa fisikoa egitea oso onuragarria da eta orain, ikerketa baten arabera, jakin dute horren gakoa proteina hepatiko batean egon daitekeela. Elhuyar aldizkariak azaldu digunez, ikertzaileek ondorioztatu dute gibelean sortzen den Gpld1 proteinak funtsezko rola jokatzen duela zahartze kognitiboaren kontra.
Kimika
Puzkerren gaiari heldu dio Josu Lopez-Gazpiok honetan, eta hainbat datu interesgarri eman dizkigu horiei buruz. Adibidez, egun batean 500 eta 2500 mL gas inguru kanporatzeko gai gara, gutxi gorabehera 10 eta 25 puzkerretan banatuta. Eta harrigarria bada ere, kanporatzen den gasen %1 soilik da kiratsaren erantzule. Horien usaimenaz eta soinuaz ere irakurtzeko aukera izango duzu! Ez galdu!
Emakumeak zientzian
Izarrei buruzko ezagutzaz ari bagara, “Harvardeko kalkulagailuen” lana nabarmendu beharko genuke eta horien artean Antonia Maury dugu protagonistetako bat. Hamahiru emakumek osatutako talde honek Harvardeko Astronomia Behatokian jardun zuen XIX. mendearen amaieran. Mauryk Ipar hemisferioko izar espektroak sailkatu zituen, esaterako.
Ekologia
Itsaspeko meatzaritzak izan dezakeen inpaktua kezka iturri izan da zientzialarien artean. Hori ikertzen ari dira, adibidez, DISCOL izeneko esperimentuan (1989an abiatu zuten ikerketa): itsaspeko meatzaritza simulatzen du eta horren emaitzak aurkeztu dituzte. Eragindako erreien ondorioz, mikroorganismoen herena desagertu dira, eta euren jarduna lau aldiz gutxitu da.
Erresuma Batuko errepide-sareak hegaztien bioaniztasunean nola eragiten duen ikertu dute. Elhuyar aldizkariak azaltzen digunez, herrialde horretako errepideen inguruan bereziki ohikoak diren hegazti-espezieak biltzen dira. Ezohikoagoak direnak, berriz, errepideetatik aldentzen dira.
Arkeologia
Axlorko (Dima, Bizkaia) aspaldiko indusketen aztarnen berrikusketaren gaineko artikulua dugu hau eta azterketa horrek ekarri zituen bi ustekabe azaldu dizkigute honetan. Alde batetik, ebaki markak zituen hegazti izterrezur bat identifikatzea izan zen, eta bestetik, faunaren aztarna zehaztugabeen artean esneko giza hagin bat identifikatzea.
Materialak
Zer dakigu hareaz? Askotan ahazten dugun produktua da edo ez diogu merezi duen garrantzia ematen baina ezinbestekoa da, testu honetan azaltzen diguten moduan. Oso kantitate handitan erabiltzen dugu, adibidez, hormigoia egiteko: 2010ean bakarrik, 11.000 miloi tona erabili ziren munduan. Egun, 40.000 miloi tonatik gora harea eta legar erabiltzen direla kalkulatzen da.
Fisika
Sukaldaritzaren eta zientziaren arteko fusioa ez da hain arraroa, are gehiago, interesgarria da oso. Artikulu honen bidez, Eneko Atxa sukaldariaren eta Eneko Axpe fisikariaren hitzak irakurtzeko aukera izan dugu. Biak bi diziplina horien arteko loturaz aritu dira elkarrizketa interesgarri honetan, Berrian.
Asteon zientzia begi-bistan igandeetako atala da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna erreparatuz, Interneteko “zientzia” antzeman, jaso eta laburbiltzea da gure helburua.
Egileaz: Uxue Razkin (@UxueRazkin) kazetaria da.